تحول ورزش ایران با برداشتی از الگویی علمی؛ هلند چگونه به قدرت ششم المپیک پاریس تبدیل شد؟
هلند ۳ دهه قبل در رقابت‌های المپیک در جایگاهی قرار گرفت که مشابه ایران در رقابت‌های پاریس ۲۰۲۴ بود؛ ورزشکاران کشور اروپایی در سایه تحولی علمی و بنیادین بعد از چند دهه مزد سال‌ها تلاش بی وقفه خود را با ایستادن در جایگاه ششم المپیک گرفتند.
به گزارش خبرنگار ورزشی خبرگزاری علم و فناوی آنا، در سال‌های اخیر هروقت از کشور هلند حرف به میان آمده، ناخودگاه به یاد یکسری چیز‌های خوب مثل دیار پرورش گل به خصوص لاله‌های نارنجی، پنیر‌های خوشمزه، کفش‌های چوبی، آسیاب‌های بادی، کانال‌های آبی پرتعداد، مهد هنرمندانی بزرگ نظیر ونسان ون کوگ افتاده ایم.
اگر هم کمی با ورزش میانه داشته ایم، با شنیدن نام هلند، ناخودآگاه بزرگان فوتبال این کشور همانند رینوس میشل و یوهان کرایف فقید، جانی رپ، یوهان نیسکنس، رابی رنسن برینک را به یادآورده ایم.
تداعی شدن چنین تصویر‌های از سرزمین لاله‌های نارنجی در اذهان، فقط هم مخصوص مردم کشورمان نبوده تا جایی که مردمان جهان، هلندی‌ها را با چنین نماد‌های شناخته اند. آنها خوب فهمیده اند در هلند چه باشگاه‌های سازنده فوتبالی مثل آژاکس، آیندهوون، فاینورد و آلکمار تاکنون افتخار آفریده و تاریخ سازی کرده اند.
اما همان مردم دنیا مثل مردم ایران نمی‌دانند همه چیز در مورد هلند به موارد فوق محدود نمی‌شود. به عبارتی تمام ورزش کشوری ۱۵ میلیون نفری که فوتبال نیست؛ و اینکه کشور سرسبز حالا قدرتی غیر قابل انکار در پیکار‌های بزرگ ورزشی مثل المپیک هاست؟
*هلند، قدرت ششم ورزش جهان
اجازه دهید در این باره کمی اطلاعات داده و شفاف سازی کنیم. در همین رقابت‌های المپیک ۲۰۲۴ که چند روز قبل در پاریس با حضور بیش از ۱۰ هزار تماشاگر به اتمام رسید، ورزشکاران کشور اروپایی با کسب ۱۵ مدال طلا، ۷ نقره و ۱۲ برنز در مجموع صاحب ۳۴ مدال شدند.
در جدول رده بندی کشورها، قهرمانان مرد و زن این کشور بعد از آمریکا، چین، ژاپن، استرالیا و فرانسه در رده قابل توجه ششم قرارگرفتند. آنها نام سرزمین خود را در جمع ۱۰ کشور برتر بازی‌ها قراردادند. اما واقعا می‌دانید همین هلند، در رقابت‌های المپیک ۱۹۹۲ با هزار سختی و زحمت فراوان توانسته بود، ۲ مدال طلا بگیرد و بیستم شود؟
*کندوکاو درباره موفقیت ورزش هلند
با در نظرگرفتن سیر صعودی قهرمانان ورزشی چنین کشوری، حالا این سئوال در ذهن علاقمندان و بسیاری از کارشناسان و تحلیل گران نقش می‌بندد که هلندی‌ها چگونه توانستند در مدتی بیش از ۳ دهه، در ورزش به چنین پیشرفت گسترده و خیره کننده‌ای برسند و با وجود وسعت کم خاک خود در قاره اروپا و کم جمعیت‌تر بودن در قیاس با ممالک دیگری مثل فرانسه، انگلیس و حتی آلمان، این چنین موفق و سربلند باشند؟
«الان فان لانگن»، دونده زن هلند در رقابت‌های المپیک ۱۹۹۲ که با قهرمانی در دوی ۸۰۰ متر یکی از آن دو مدال طلای را برای وطنش به ارمغان آورد، خوب به یاد می‌آورد که ورزش کشورش ۳۲ سال قبل چه وضعیتی داشت و اکنون چقدر پیشرفت کرده است.
این چهره که اکنون ۵۸ ساله و استاد دانشگاه ورزش دانشگاه آمستردام است، تعریف می‌کند:«آن موقع ورزش هلند وضعیت نامشخصی داشت. اجازه دهید بگویم در همین رشته دوومیدانی، مربی و دونده، تکلیف خود را نمی‌دانستند. همه در حالتی گیج و پریشان حالی بسر می‌بردند و ورزشکاران این رشته خود را تک و تنها می‌دیدند.»
وی می‌افزاید: «در آن موقع به شدت کمبود مربی حرفهای دوومیدانی در هلند احساس می‌شد. هیچ مرکز خاصی برای حضور ورزشکاران این رشته در کنار هم، پرداختن اصولی و علمی هم وجود نداشت. باورکردنی نیست، چون حتی برنامه معقول و مدونی نیز برای تغذیه نداشتیم. مجبور بودیم خودمان کارهایمان را انجام دهیم. به عنوان مثال وقتی دنبال کمپ می‌رفتیم، باید خودمن می‌رفتم و برای رفتن اعضای تیم به محل کمپ، با آژانس گردشگری هماهنگی‌های لازم را به عمل میآوردم. می‌توان گفت هیچ چیز سرجایش نبود. باید می‌رفتم و کارم را رها می‌کردم که برای کل تیم بلیت بگیرم. در همان مسابقات هم از نظر تغذیه، گاه دچار کمبود‌های مالی می‌شدیم تا جایی که مجبوربودیم با نان خود را سیر کنیم و یا شکلات بخوریم که انرژی بگیریم.»
*سیر تحولات بعد از المپیک ۹۲
«لودگر کاسمیرژاک»، استاد رشته ورزش دانشگاه تن هاخ معتقد است بعد از پیکار‌های المپیک ۹۲ تحولات گسترده‌ای در بخش‌های مختلف ورزش هلند ایجاد شد.
وی در مصاحبه‌ای که چند روز قبل با یکی از رسانه‌های لهستان انجام داد، در این باره گفت:«بعد از رقابت‌های المپیک بارسلون، مدیران ورزش هلند به خود آمدند. از دانشگاه‌ها و کارشناسان خبره کمک گرفتند. این کمک‌ها در زمینه تحول در امور تمرین، آماده سازی و حضور بهتر در تورنمنت‌های ورزشی بود. در سایه همین کمک‌ها و مشورت پذیری ها، برنامه ریزی و تصمیمات ورزشی آنها دستخوش تغییر و بهبود شد. بعد با فشار بر دولت، اقدام به ساخت و ساز اماکن ورزشی و باشگاه‌های تخصصی در نقاط مختلف کشور شد. با این اتفاقات خوش بود که هلند سال‌های بیشمار بعد از رقابت‌های بارسلونا، به سبدی پر از مدال‌های رنگارنگ طلا، نقره و برنز در پاریس رسید.»
*تحول ساختاری در نحوه تمرینات
«آد روسکام»، مدیر فنی قدیمی انجمن دوومیدانی هلند با تایید حرفهای استاد برجسته دانشگاه تن هاخ، می‌گوید کشورش به خصوص در دو دهه اخیر تحولات چشمگیری را در عرصه بهبود تمرینات تجربه کرده است:
«از المپیک بارسلون جرقه خوبی در ورزش هلند زده شد. خوشبختانه مدیران تصمیم گیرنده ورزش کشور به اهمیت تغییر و تحول در ساختار بنیادین تمرینات پی بردند. آنها با کمک اساتید دانشگاه مرکز گسترش آموزش ملی ورزش پاپندال را بوجود آوردند. همان جایی که شرایط اماده سازی بسیار مطلوبی برای ورزشکاران رشته‌های دوومیدانی، دوچرخه سواران، اسب سواران، شمشیربازان و ورزش‌های توپی را فراهم می‌کرد. حالا ما خوشبختیم عنوان کنیم روزانه بیش از ۵۰۰ ورزشکار برجسته زن و مرد در این مرکز عظیم آماده سازی ورزشی در نزدیکی آرنهایم حاضر می‌شوند و تمرین می‌کنند.»
وی می‌افزاید:آنچه در ابتدا مهم بود، وجه اشتراک مدیران ورزشی هلند بود که مرکزی عظیم را برای شکل دادن تمرینات نوین ورزشکاران ایجاد کنند. خوشبختانه به مرور این مرکز که ورزش هلند را عملا تغذیه می‌کند، با اضافه شدن کادر‌های پزشکی، بعد فیزیوتراپ‌های ورزش و روانشناسان این حوزه تکمیل شد. به عنوان یک عضو قدیمی خانواده ورزش کشورم می‌گویم این سازمان که مراکز کوچکی را در نقاط مختلف هلند حمایت می‌کند، باعث شد تا حتی مربیانی در رشته‌های گوناگون پرورش یابند که بتوانند ورزشکار نخبه بسازند که تفاوت ایجاد کنند.»
* بسترسازی برای ورزش حرفهای
همانگونه که این متخصص قدیمی می‌گوید، هلندی‌ها سال‌ها قبل به نکات مهمی برای ایجاد تحول در ورزش خود رسیدند. از جمله دریافتند به شکل کوتاه مدت و غیر حرفهای نمی‌توانند به دستاورد چشمگیری برسند.
طبق نوشته روزنامه کرانت در دهه‌های اخیر مدیران فرم عملکرد مربیان رشته‌ها را تغییر دادند. آنها مربیان را پاره وقت را به مربیان تمام وقت و حرفهای با آگاهی روز ورزش تغییر سطح دادند تا حالا ورزشکاران سرزمین لاله‌های نارنجی در رشته‌های دوومیدانی، هاکی، شنا، بسکتبال چهره شاخص مسابقات المپیکی شود.
هلندی‌ها ۳۲ سال قبل در جدول مدال‌ها بیستم شدند و در رده‌ای نزدیک به ایران در المپیک ۲۰۲۴ (رده ۲۱) جای گرفتند، اما با ایجاد تحولات گسترده اساسی در ورزش خود بعد از آن همه سال قدرت ششم المپیک شدند.