سفته یا فته طلب، سندی است که به موجب آن، امضاکننده تعهد می کند که مبلغی را در موعدی مشخص یا به محض درخواست (عندالمطالبه) در وجه حامل، شخص معین یا به حواله کرد آن شخص، پرداخت کند. قانون تجارت ایران، ارکان اصلی و ضروری سفته را مشخص کرده است که برای اعتبار آن حیاتی هستند. از جمله این ارکان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. امضا یا مهر صادرکننده: بدون امضا یا مهر، سفته فاقد اعتبار است.
2. تاریخ صدور: تاریخ دقیق صدور سفته باید درج شود.
3. مبلغ سفته: مبلغی که باید پرداخت شود، حتماً باید به حروف نوشته شود تا از هرگونه ابهام یا تغییر جلوگیری شود.
4. نام گیرنده وجه: نام و نام خانوادگی یا عنوان شخص یا شرکتی که سفته در وجه او صادر شده است، باید قید شود. در صورت عدم ذکر، سفته در وجه حامل محسوب می شود.
5. تاریخ پرداخت (سررسید): تاریخی که وجه سفته باید در آن پرداخت شود. اگر این تاریخ درج نشود، سفته عندالمطالبه (به محض درخواست) تلقی می شود.

انواع سفته نیز بر اساس نحوه پرداخت وجه آن مشخص می شود؛ سفته می تواند «در وجه حامل» باشد که هر کسی دارنده آن باشد می تواند آن را مطالبه کند، «در وجه شخص معین» که فقط شخص نامبرده شده می تواند آن را وصول کند، یا «عندالمطالبه» که هر زمان دارنده آن را مطالبه کند، صادرکننده موظف به پرداخت است.

تفاوت سفته با سایر اسناد تجاری (چک و برات)

سفته، چک و برات هر سه از اسناد تجاری هستند، اما تفاوت های اساسی در ویژگی ها و آثار حقوقی آن ها وجود دارد که شناخت این تفاوت ها برای فعالان اقتصادی و حقوقی بسیار مهم است. برای روشن تر شدن این تمایزات، می توان به جدول مقایسه ای زیر اشاره کرد:

طرفین سفته و مسئولیت های آن ها

هر سفته سه دسته از افراد را شامل می شود که هر یک وظایف و مسئولیت های حقوقی خاص خود را دارند:

1. صادرکننده (متعهد اصلی): فردی که سفته را امضا می کند و متعهد می شود مبلغ آن را در تاریخ سررسید پرداخت کند. او مسئولیت اصلی پرداخت وجه سفته را بر عهده دارد و در هر صورت، حتی بدون واخواست، می توان وجه سفته را از او مطالبه کرد.
2. ظهرنویسان: افرادی که سفته را پس از صادرکننده، به دیگری منتقل می کنند و پشت سفته را امضا می کنند (ظهرنویسی). ظهرنویسان نیز مسئولیت تضامنی با صادرکننده و سایر ظهرنویسان را بر عهده می گیرند، به این معنا که دارنده سفته می تواند برای وصول طلب خود به هر یک از آن ها رجوع کند. البته، این مسئولیت تضامنی فقط در صورتی برقرار است که سفته در مهلت قانونی واخواست شده باشد.
3. ضامنین: ممکن است فرد یا افرادی برای تضمین پرداخت وجه سفته توسط صادرکننده یا یکی از ظهرنویسان، سفته را امضا کنند. ضامن نیز مسئولیت تضامنی با فردی که ضمانت او را کرده (مضمون عنه) بر عهده دارد و دارنده سفته می تواند به او نیز برای وصول وجه رجوع کند. همانند ظهرنویسان، برای حفظ مسئولیت تضامنی ضامن نیز واخواست سفته در مهلت قانونی ضروری است.

آگاهی از مسئولیت های هر یک از طرفین سفته، نقش کلیدی در فرآیند مطالبه وجه دارد و می تواند به دارنده سفته کمک کند تا در صورت عدم پرداخت، به درستی افراد مسئول را شناسایی و اقدامات قانونی لازم را انجام دهد.

واخواست سفته، کلید حفظ امتیازات قانونی

مسیر مطالبه وجه سفته، اغلب با مرحله ای به نام واخواست گره خورده است. واخواست، اقدامی قانونی است که می تواند حقوق و امتیازات مهمی را برای دارنده سفته حفظ کند. برای آنهایی که سفته ای در دست دارند و می خواهند تمامی ظرفیت های قانونی آن را به کار گیرند، شناخت واخواست و مهلت های آن، از اهمیت بالایی برخوردار است.

واخواست سفته چیست؟

واخواست سفته، که گاهی آن را «اعتراض عدم تأدیه» نیز می نامند، یک اقدام رسمی و قانونی است که دارنده سفته پس از سررسید و در صورت عدم پرداخت وجه آن توسط صادرکننده، برای اعلام رسمی عدم پرداخت و حفظ حقوق خود انجام می دهد. این فرآیند شباهت هایی با برگشت زدن چک دارد، اما تفاوت های کلیدی بین آن ها وجود دارد. در واقع، با واخواست نامه، دارنده سفته به صورت رسمی به صادرکننده و ظهرنویسان اطلاع می دهد که وجه سفته در موعد مقرر پرداخت نشده است.

مهلت قانونی واخواست سفته

یکی از مهمترین نکات در مورد واخواست سفته، رعایت مهلت قانونی آن است. بر اساس قانون تجارت، دارنده سفته موظف است ظرف ده روز از تاریخ سررسید سفته، نسبت به واخواست آن اقدام کند. عدم رعایت این مهلت می تواند به از دست رفتن برخی امتیازات مهم حقوقی منجر شود. در مورد سفته های عندالمطالبه، تاریخ مطالبه ملاک شروع مهلت ۱۰ روزه است. سفته های بدون تاریخ سررسید نیز پس از مطالبه توسط دارنده، مشمول این مهلت می شوند.

چگونگی انجام واخواست

فرآیند واخواست سفته امروزه از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود. دارنده سفته باید با مراجعه به این دفاتر و ارائه مدارک لازم، درخواست واخواست خود را ثبت کند. مدارک مورد نیاز برای واخواست سفته معمولاً شامل موارد زیر است:

• اصل سفته
• کارت ملی دارنده سفته
• اطلاعات کامل صادرکننده و ظهرنویسان (در صورت وجود)

پس از ثبت درخواست، واخواست نامه صادر شده و به طرفین (صادرکننده و ظهرنویسان) ابلاغ می شود. هزینه واخواست سفته، معادل دو درصد ارزش اسمی سفته است که به علاوه هزینه های جانبی ابلاغ، باید توسط دارنده سفته پرداخت شود. البته این هزینه ها در نهایت از خوانده قابل مطالبه است.

اهمیت واخواست سفته: حقوق و امتیازاتی که حفظ می شوند

واخواست سفته، تنها یک اعلام رسمی نیست؛ بلکه کلید حفظ امتیازات و حقوق مهم قانونی برای دارنده آن است. کسانی که به دنبال وصول کامل و موثر وجه سفته هستند، از اهمیت واخواست آگاهند. با انجام به موقع واخواست، دارنده سفته از مزایای زیر بهره مند می شود:

پیامدهای عدم واخواست سفته در مهلت قانونی

همان طور که واخواست به موقع، امتیازات فراوانی را برای دارنده سفته به ارمغان می آورد، عدم انجام آن در مهلت قانونی (۱۰ روز از تاریخ سررسید) نیز می تواند پیامدهای ناگواری داشته باشد و بخشی از حقوق دارنده را از بین ببرد. افرادی که تجربه مطالبه سفته بدون واخواست را داشته اند، با این محدودیت ها آشنا هستند:

1. سقوط مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین: مهمترین نتیجه عدم واخواست، ساقط شدن مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین است. در این صورت، دارنده سفته دیگر نمی تواند برای وصول وجه به آن ها رجوع کند و تنها راه، مطالبه وجه از صادرکننده اصلی سفته خواهد بود.
2. تبدیل سفته به سند عادی: سفته بدون واخواست، به تدریج ماهیت سند تجاری خود را از دست داده و به یک سند عادی تبدیل می شود. این به معنای از دست دادن بسیاری از امتیازات اسناد تجاری است.
3. لزوم تودیع خسارت احتمالی برای تامین خواسته: در صورت عدم واخواست، اگر دارنده سفته بخواهد اموال خوانده را توقیف کند (تامین خواسته)، ملزم به سپردن مبلغی به عنوان خسارت احتمالی به صندوق دادگستری خواهد بود که معمولاً ۱۰ تا ۲۰ درصد ارزش سفته است.

مراحل طرح دعوای مطالبه وجه سفته

تصمیم به طرح دعوای مطالبه وجه سفته، آغاز مسیری حقوقی است که با جمع آوری مدارک و انتخاب دادگاه صحیح آغاز می شود. کسانی که این مسیر را طی کرده اند، می دانند که هر گام، نیاز به دقت و آگاهی دارد تا از بروز اشتباهات احتمالی جلوگیری شود.

گام اول: جمع آوری مدارک لازم

پیش از هر اقدامی، دارنده سفته باید تمامی مدارک و مستندات لازم برای طرح دعوا را جمع آوری و آماده کند. این مدارک، اساس و پایه اثبات حق در دادگاه خواهند بود:

• اصل سفته: این مهمترین مدرک است و بدون آن نمی توان دعوایی مطرح کرد.
• واخواست نامه: در صورتی که سفته واخواست شده باشد، اصل یا رونوشت مصدق واخواست نامه باید ضمیمه دادخواست شود.
• کارت ملی و شناسنامه خواهان: برای احراز هویت دارنده سفته.
• وکالت نامه: در صورتی که دعوا توسط وکیل طرح می شود، وکالت نامه رسمی وکیل.
• دلایل و مستندات دیگر: مانند قرارداد اصلی که سفته بابت تضمین آن صادر شده (در سفته های تضمینی)، یا هر مدرک دیگری که ارتباط سفته با یک معامله یا تعهد خاص را اثبات کند.

گام دوم: تعیین دادگاه صالح

انتخاب دادگاه صحیح برای طرح دعوا، از اهمیت بالایی برخوردار است. دادگاه صالح، مرجعی است که صلاحیت رسیدگی به پرونده شما را دارد:

1. صلاحیت محلی: معمولاً دادگاه محل اقامت خوانده (صادرکننده سفته) یا محل صدور سفته یا محل انجام تعهد، صالح به رسیدگی است.
2. صلاحیت ذاتی:
   • شورای حل اختلاف: برای دعاوی مالی تا سقف ۲۰۰ میلیون ریال (۲۰ میلیون تومان).
   • دادگاه حقوقی: برای دعاوی مالی با مبالغ بیش از ۲۰۰ میلیون ریال.

نکته مهم اینجاست که برخلاف چک، سفته از اسناد لازم الاجرا محسوب نمی شود و امکان اجرای آن از طریق اداره ثبت اسناد وجود ندارد. بنابراین، مطالبه وجه سفته همیشه باید از طریق مراجع قضایی (دادگاه یا شورای حل اختلاف) پیگیری شود.

گام سوم: تنظیم و ثبت دادخواست

پس از جمع آوری مدارک و تعیین دادگاه صالح، نوبت به تنظیم و ثبت دادخواست می رسد. دادخواست باید شامل اطلاعات دقیق خواهان و خوانده، موضوع خواسته، دلایل و مستندات، و شرح کامل ماجرا باشد. این فرآیند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی انجام می شود:

• خواهان: مشخصات کامل فردی که مطالبه وجه سفته را دارد.
• خوانده: مشخصات کامل فرد یا افرادی که متعهد به پرداخت وجه سفته هستند.
• خواسته: مطالبه وجه سفته به مبلغ مشخص، به همراه خسارت تأخیر تأدیه، هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود). درخواست تامین خواسته نیز می تواند در همین بخش مطرح شود.
• دلایل و منضمات: تمامی مدارک جمع آوری شده باید به دادخواست پیوست شوند.
• شرح دادخواست: در این بخش، شرح کاملی از چگونگی صدور سفته، تاریخ سررسید، عدم پرداخت، و درخواست های حقوقی (مانند صدور حکم و تامین خواسته) ارائه می شود.

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته در سناریوهای مختلف

در فرآیند مطالبه وجه سفته، شکل و محتوای دادخواست بسته به شرایط سفته و وضعیت واخواست آن، متفاوت خواهد بود. کسانی که با این پرونده ها سر و کار داشته اند، می دانند که جزئیات در نگارش دادخواست چقدر اهمیت دارد. در این بخش، به بررسی نمونه دادخواست ها در رایج ترین سناریوها می پردازیم.

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته واخواست شده

مطالبه وجه سفته ای که در مهلت قانونی واخواست شده است، قوی ترین و رایج ترین حالت مطالبه است. در این شرایط، مسئولیت تضامنی تمامی مسئولین سفته (صادرکننده، ظهرنویسان و ضامنین) حفظ می شود و امکان درخواست تامین خواسته بدون تودیع خسارت احتمالی وجود دارد.

فرم دادخواست کامل

خواهان: [نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل، شماره تماس]
خوانده: [نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل، شماره تماس]
خواسته:
1. مطالبه مبلغ [عدد به ریال] ریال بابت وجه یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته].
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید [تاریخ] لغایت زمان اجرای حکم بر اساس شاخص بانک مرکزی.
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی، هزینه واخواست، و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل).
4. بدواً صدور قرار تامین خواسته از کلیه اموال و دارایی های خوانده.

دلایل و منضمات:
1. رونوشت مصدق [اصل] یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته].
2. رونوشت مصدق [اصل] واخواست نامه مربوط به سفته فوق.
3. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
4. [در صورت وجود وکیل، وکالت نامه رسمی وکیل].

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه عمومی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند:
خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، به موجب یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [عدد به ریال] ریال در وجه اینجانب [نام خواهان]، متعهد به پرداخت وجه سفته در تاریخ سررسید [تاریخ سررسید] گردیده است. با توجه به فرا رسیدن تاریخ سررسید و عدم ایفای تعهد از سوی خوانده، اینجانب در مهلت قانونی (ظرف 10 روز از تاریخ سررسید) نسبت به واخواست سفته مذکور اقدام نموده که رونوشت مصدق واخواست نامه نیز به پیوست این دادخواست تقدیم می گردد.
علی رغم پیگیری های مکرر، خوانده محترم تاکنون از پرداخت وجه سفته خودداری نموده است. لذا، با تقدیم این دادخواست و ضمایم آن، از آن مقام محترم قضایی رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [عدد به ریال] ریال)، به همراه تمامی خسارات قانونی وارده اعم از خسارت تأخیر تأدیه (بر اساس شاخص بانک مرکزی از تاریخ سررسید تا زمان پرداخت کامل وجه)، هزینه دادرسی، هزینه واخواست و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) مورد استدعاست.
ضمناً، نظر به اینکه ممکن است خوانده در فاصله رسیدگی تا صدور حکم قطعی، نسبت به انتقال یا تضییع اموال و دارایی های خود اقدام نماید و از این حیث موجب تضرر اینجانب را فراهم آورد، بدواً و مستنداً به بند «ج» ماده 108 و ماده 110 قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست صدور قرار تامین خواسته از کلیه اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول خوانده محترم، بدون تودیع خسارت احتمالی، مورد استدعاست.

مواد قانونی استنادی:
مواد 249، 307 و 309 قانون تجارت
مواد 198، 515، 519، 522، 108 (بند ج) و 110 قانون آیین دادرسی مدنی

با تشکر و احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]
[امضاء]

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته بدون واخواست

در صورتی که سفته در مهلت قانونی واخواست نشده باشد، برخی از امتیازات سند تجاری از بین می رود. در این حالت، مطالبه وجه سفته تنها از صادرکننده آن امکان پذیر است و مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین ساقط می شود. همچنین برای درخواست تامین خواسته، تودیع خسارت احتمالی (معمولاً ۱۰ تا ۲۰ درصد ارزش سفته) به صندوق دادگستری الزامی است.

فرم دادخواست (با اصلاحات لازم در شرح و مواد قانونی)

خواهان: [نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل، شماره تماس]
خوانده: [نام، نام خانوادگی، نام پدر، کد ملی، آدرس کامل، شماره تماس]
خواسته:
1. مطالبه مبلغ [عدد به ریال] ریال بابت وجه یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته].
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ سررسید [تاریخ] لغایت زمان اجرای حکم بر اساس شاخص بانک مرکزی.
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی شامل هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل).
4. بدواً صدور قرار تامین خواسته از کلیه اموال و دارایی های خوانده (با تودیع خسارت احتمالی).

دلایل و منضمات:
1. رونوشت مصدق [اصل] یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته].
2. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.
3. [در صورت وجود وکیل، وکالت نامه رسمی وکیل].
4. [فیش واریز خسارت احتمالی برای تامین خواسته (در صورت درخواست تامین خواسته)].

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه عمومی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند:
خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، به موجب یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [عدد به ریال] ریال در وجه اینجانب [نام خواهان]، متعهد به پرداخت وجه سفته در تاریخ سررسید [تاریخ سررسید] گردیده است. با توجه به فرا رسیدن تاریخ سررسید و عدم ایفای تعهد از سوی خوانده، علی رغم پیگیری های مکرر، خوانده محترم تاکنون از پرداخت وجه سفته خودداری نموده است. لازم به ذکر است که سفته مذکور در مهلت قانونی واخواست نگردیده است، لذا این دادخواست صرفاً علیه صادرکننده سفته، آقای/خانم [نام خوانده]، تقدیم می گردد.
با تقدیم این دادخواست و ضمایم آن، از آن مقام محترم قضایی رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [عدد به ریال] ریال)، به همراه تمامی خسارات قانونی وارده اعم از خسارت تأخیر تأدیه (بر اساس شاخص بانک مرکزی از تاریخ سررسید تا زمان پرداخت کامل وجه)، هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل (در صورت وجود وکیل) مورد استدعاست.
ضمناً، نظر به اینکه ممکن است خوانده در فاصله رسیدگی تا صدور حکم قطعی، نسبت به انتقال یا تضییع اموال و دارایی های خود اقدام نماید و از این حیث موجب تضرر اینجانب را فراهم آورد، بدواً و مستنداً به ماده 108 (بند د) قانون آیین دادرسی مدنی، درخواست صدور قرار تامین خواسته از کلیه اموال و دارایی های منقول و غیرمنقول خوانده محترم، با تودیع خسارت احتمالی (مبلغ [مبلغ خسارت احتمالی] ریال)، مورد استدعاست.

مواد قانونی استنادی:
مواد 307 قانون تجارت (در مورد ماهیت سفته)
مواد 198، 515، 519، 522، 108 (بند د) قانون آیین دادرسی مدنی

با تشکر و احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]
[امضاء]

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته تضمینی

سفته تضمینی، سفته ای است که برای تضمین انجام تعهدی خاص (مثلاً حسن انجام کار یا بازپرداخت وام) صادر می شود و نه به عنوان وسیله پرداخت. مطالبه وجه چنین سفته ای، نیازمند اثبات عدم انجام یا تخلف از تعهد اصلی است.

فرم دادخواست (با تاکید بر ذکر قرارداد اصلی و تخلف از آن)

خواهان: [مشخصات کامل خواهان]
خوانده: [مشخصات کامل خوانده]
خواسته:
1. مطالبه مبلغ [عدد به ریال] ریال بابت وجه یک فقره سفته تضمینی به شماره خزانه داری کل [شماره سفته].
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ تخلف از تعهد/مطالبه وجه سفته لغایت زمان اجرای حکم.
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
4. بدواً صدور قرار تامین خواسته از کلیه اموال و دارایی های خوانده.

دلایل و منضمات:
1. رونوشت مصدق [اصل] یک فقره سفته تضمینی به شماره خزانه داری کل [شماره سفته].
2. رونوشت مصدق قرارداد اصلی [نام قرارداد] مورخ [تاریخ قرارداد] (مثلاً قرارداد همکاری/اجاره/وام).
3. دلایل و مدارک اثبات تخلف خوانده از تعهد اصلی (مانند صورتجلسه، مکاتبات، شهادت شهود).
4. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه عمومی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند:
بین اینجانب [نام خواهان] و خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، یک فقره قرارداد [نام قرارداد، مثلاً قرارداد همکاری/اجاره/وام] به تاریخ [تاریخ قرارداد] منعقد گردید. به موجب بند [شماره بند] این قرارداد، خوانده محترم متعهد گردید که در جهت تضمین [مثلاً حسن انجام کار/بازپرداخت وام/تخلیه ملک] یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [عدد به ریال] ریال در وجه اینجانب صادر نماید که سفته مذکور نیز به پیوست تقدیم می گردد.
متأسفانه، خوانده محترم از تعهدات خود در قرارداد اصلی تخلف نموده و [شرح دقیق تخلف، مثلاً پروژه را به موقع تحویل نداده/وام را بازپرداخت نکرده/ملک را تخلیه ننموده است]. این تخلف، منجر به ورود خسارت به اینجانب گردیده و به موجب سفته تضمینی صادر شده، حق مطالبه وجه سفته برای اینجانب ایجاد شده است.
لذا، با تقدیم این دادخواست و ضمایم آن (شامل قرارداد اصلی و دلایل اثبات تخلف)، از آن مقام محترم قضایی رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [عدد به ریال] ریال) به عنوان جبران خسارت ناشی از تخلف از تعهد، به همراه تمامی خسارات قانونی وارده اعم از خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ تخلف/مطالبه)، هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل مورد استدعاست.
همچنین، درخواست صدور قرار تامین خواسته از اموال خوانده محترم به جهت جلوگیری از تضییع حق اینجانب، مورد تقاضاست.

مواد قانونی استنادی:
مواد 307 قانون تجارت
مواد 198، 515، 519، 522 قانون آیین دادرسی مدنی

با تشکر و احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]
[امضاء]

نمونه دادخواست مطالبه وجه سفته سفید امضا و بدون تاریخ

سفته سفید امضا یا بدون تاریخ، سفته ای است که صادرکننده آن را امضا کرده اما تمام یا برخی از ارکان آن (مانند تاریخ سررسید یا مبلغ) را تکمیل نکرده است. در این موارد، دارنده سفته حق تکمیل آن را دارد، اما این موضوع می تواند در دادگاه چالش برانگیز باشد و نیاز به اثبات شرایط تکمیل دارد.

فرم دادخواست (با اشاره به تاریخ تکمیل و شرایط آن)

خواهان: [مشخصات کامل خواهان]
خوانده: [مشخصات کامل خوانده]
خواسته:
1. مطالبه مبلغ [عدد به ریال] ریال بابت وجه یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] که در تاریخ [تاریخ تکمیل سفته توسط دارنده] تکمیل گردیده است.
2. مطالبه خسارت تأخیر تأدیه از تاریخ تکمیل/مطالبه وجه سفته لغایت زمان اجرای حکم.
3. مطالبه کلیه خسارات دادرسی و حق الوکاله وکیل.
4. بدواً صدور قرار تامین خواسته از کلیه اموال و دارایی های خوانده.

دلایل و منضمات:
1. رونوشت مصدق [اصل] یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] (تکمیل شده توسط دارنده).
2. دلایل اثبات توافق بر تکمیل سفته (مثلاً شاهد، مکاتبات، سند عادی).
3. کپی مصدق کارت ملی و شناسنامه خواهان.

شرح دادخواست:
ریاست محترم دادگاه عمومی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
با سلام و احترام،
به استحضار می رساند:
خوانده محترم، آقای/خانم [نام خوانده]، یک فقره سفته به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] را به صورت [مثلاً سفید امضا و بدون تاریخ/بدون ذکر مبلغ] صادر و به اینجانب [نام خواهان] تسلیم نموده است. بر اساس توافق قبلی فی مابین طرفین در تاریخ [تاریخ توافق]، مقرر گردید که اینجانب به عنوان دارنده سفته، اختیار تکمیل آن را در صورت عدم ایفای تعهد [شرح تعهد] یا با فرا رسیدن سررسید معین [ذکر سررسید توافقی] داشته باشم.
بر همین اساس و با توجه به [مثلاً عدم ایفای تعهد/فرا رسیدن سررسید توافقی]، اینجانب در تاریخ [تاریخ تکمیل سفته توسط دارنده] نسبت به تکمیل سفته مذکور اقدام نموده و مبلغ آن را [عدد به ریال] ریال و تاریخ سررسید را [تاریخ سررسید تکمیل شده] درج نموده ام. (در صورت لزوم، دلایل اثبات توافق بر تکمیل سفته ارائه شود).
علی رغم تکمیل سفته و مطالبه وجه آن، خوانده محترم از پرداخت خودداری نموده است. لذا، با تقدیم این دادخواست و ضمایم آن، از آن مقام محترم قضایی رسیدگی و صدور حکم بر محکومیت خوانده به پرداخت اصل خواسته (مبلغ [عدد به ریال] ریال)، به همراه تمامی خسارات قانونی وارده اعم از خسارت تأخیر تأدیه (از تاریخ تکمیل/مطالبه)، هزینه دادرسی و حق الوکاله وکیل مورد استدعاست.
همچنین، درخواست صدور قرار تامین خواسته از اموال خوانده محترم به جهت جلوگیری از تضییع حق اینجانب، مورد تقاضاست.

مواد قانونی استنادی:
مواد 307 قانون تجارت
مواد 198، 515، 519، 522 قانون آیین دادرسی مدنی

با تشکر و احترام،
[نام و نام خانوادگی خواهان یا وکیل او]
[امضاء]

نکات تکمیلی و دعاوی مرتبط

مسیر مطالبه وجه سفته تنها به تنظیم و تقدیم دادخواست ختم نمی شود؛ بلکه شامل مراحل و نکات تکمیلی متعددی است که آگاهی از آن ها برای هر فرد درگیر با این پرونده ها ضروری است. کسانی که تجربه طولانی در دعاوی اسناد تجاری دارند، ارزش این نکات را به خوبی درک می کنند.

درخواست تامین خواسته (توقیف اموال) سفته

یکی از مهمترین نگرانی های دارنده سفته، احتمال انتقال یا پنهان کردن اموال توسط خوانده در طول فرآیند دادرسی است. برای جلوگیری از این اتفاق، قانونی به نام «تامین خواسته» پیش بینی شده است. تامین خواسته به دارنده سفته این امکان را می دهد که قبل از صدور حکم نهایی، اموال خوانده را توقیف کند تا در صورت صدور حکم به نفع او، امکان اجرای حکم و وصول طلب فراهم باشد.
درخواست تامین خواسته می تواند ضمن دادخواست اصلی مطالبه وجه سفته یا به صورت جداگانه مطرح شود. شرایط درخواست تامین خواسته برای سفته به شرح زیر است:

• با واخواست: در صورتی که سفته در مهلت قانونی واخواست شده باشد، دارنده سفته می تواند بدون نیاز به تودیع خسارت احتمالی، تقاضای تامین خواسته کند. این یک امتیاز بزرگ برای دارندگان سفته های واخواست شده است.
• بدون واخواست: اگر سفته واخواست نشده باشد، دارنده برای درخواست تامین خواسته ملزم به تودیع خسارت احتمالی (معمولاً حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد مبلغ خواسته) به صندوق دادگستری است.

تامین خواسته از انتقال اموال توقیف شده جلوگیری می کند و دارنده سفته را در اولویت نسبت به سایر طلبکاران قرار می دهد (با استثنائاتی). این اقدام، نقش حیاتی در تضمین اجرای حکم و وصول مطالبات ایفا می کند.

مطالبه خسارت تاخیر تادیه

یکی دیگر از حقوق دارنده سفته، مطالبه خسارت تأخیر تأدیه است. این خسارت، در واقع جبران کاهش ارزش پول در طول مدتی است که متعهد از پرداخت وجه سفته خودداری کرده است. مبنای قانونی محاسبه این خسارت، شاخص تورم اعلامی توسط بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران است.
دارنده سفته می تواند خسارت تأخیر تأدیه را از تاریخ سررسید سفته تا زمان پرداخت کامل وجه، در دادخواست خود مطالبه کند. دادگاه پس از صدور حکم اصلی، میزان این خسارت را بر اساس نرخ تورم سالیانه و از تاریخ سررسید محاسبه و به اصل خواسته اضافه می کند.

نمونه لایحه دفاعیه در مقابل مطالبه وجه سفته

در مقابل دعوای مطالبه وجه سفته، خوانده نیز حق دفاع از خود را دارد. لایحه دفاعیه، ابزاری است که خوانده از طریق آن دلایل و مستندات خود را برای رد دعوای خواهان یا کاهش مسئولیت خود به دادگاه ارائه می دهد. تجربه نشان داده است که دفاع موثر نیازمند درک دقیق از ایرادات و دفاعیات قانونی است.

برخی از موارد رایج دفاع در برابر مطالبه وجه سفته عبارتند از:

• عدم بدهی: اثبات اینکه سفته بابت هیچ دینی صادر نشده یا دین اصلی پرداخت شده است.
• سفته امانی/تضمینی: اثبات اینکه سفته به عنوان امانت یا تضمین صادر شده و شرایط مطالبه آن (مثلاً تخلف از تعهد اصلی) محقق نشده است.
• بطلان سفته: وجود ایرادات شکلی در سفته که باعث بی اعتباری آن می شود.
• فقدان مسئولیت تضامنی: اثبات عدم واخواست سفته در مهلت قانونی، که منجر به سقوط مسئولیت تضامنی ظهرنویسان و ضامنین می شود.
• ایرادات شکلی: عدم رعایت برخی شرایط اساسی در تنظیم سفته (مثلاً عدم درج مبلغ به حروف).

فرم لایحه دفاعیه

بسمه تعالی
تاریخ: [تاریخ نگارش لایحه]
ریاست محترم دادگاه عمومی/شورای حل اختلاف [نام شهرستان]
موضوع: لایحه دفاعیه در پرونده کلاسه [شماره پرونده] به شماره بایگانی [شماره بایگانی]
خواهان: [نام خواهان پرونده اصلی]
خوانده: [نام خوانده (موکل شما)]

با سلام و احترام،
احتراما به استحضار عالی می رساند اینجانب [نام و نام خانوادگی خوانده یا وکیل او] در خصوص پرونده کلاسه فوق که وقت رسیدگی برای مورخ [تاریخ جلسه رسیدگی] تعیین گردیده است، مراتب ذیل را به عنوان دفاعیات خود تقدیم می دارم:

1.  عدم وجود بدهی واقعی: سفته موضوع پرونده به شماره خزانه داری کل [شماره سفته] به مبلغ [مبلغ سفته] ریال، به هیچ عنوان بابت دین واقعی به خواهان محترم صادر نگردیده است.
2.  سفته امانی/تضمینی: سفته مذکور صرفاً به عنوان [مثلاً امانت/تضمین حسن انجام کار در قرارداد ... مورخ ...] به خواهان تسلیم شده و [مثلاً تعهد اصلی به طور کامل انجام شده/شرایط مطالبه سفته تضمینی محقق نگردیده است]. لذا، خواهان حق مطالبه وجه سفته را به عنوان دین اصلی ندارد.
3.  سقوط مسئولیت تضامنی: با توجه به اینکه سفته مورد ادعا در مهلت قانونی [10 روز از تاریخ سررسید] واخواست نگردیده است، مسئولیت تضامنی اینجانب به عنوان [مثلاً ظهرنویس/ضامن] ساقط گردیده و خواهان تنها می تواند علیه صادرکننده اصلی سفته اقامه دعوا نماید.
4.  عدم رعایت شرایط شکلی سفته: سفته مورد نظر فاقد [مثلاً تاریخ سررسید/مبلغ به حروف] بوده و این ایراد شکلی باعث سلب اعتبار آن به عنوان یک سند تجاری شده و صرفاً اعتبار سند عادی را دارد.

با عنایت به مراتب فوق و دلایل و مستندات ارائه شده (در صورت وجود، مثلاً رونوشت قرارداد اصلی، شهادت شهود، اسناد بانکی)، از آن مقام محترم قضایی تقاضای [مثلاً رد دعوای خواهان/اعلام بی اعتباری سفته به عنوان سند تجاری/سقوط مسئولیت تضامنی اینجانب] و صدور حکم مقتضی را دارم.

با تقدیم احترام،
[نام و نام خانوادگی خوانده یا وکیل او]
[امضاء]

اعتراض به رای دادگاه (واخواهی، تجدیدنظرخواهی، فرجام خواهی)

در صورتی که یکی از طرفین دعوا به رای صادره از دادگاه اعتراض داشته باشد، می تواند از طرق قانونی اعتراض استفاده کند. این اعتراضات شامل:

• واخواهی: اگر رای دادگاه به صورت غیابی (یعنی در غیاب خوانده) صادر شده باشد، خوانده می تواند ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای، واخواهی کند.
• تجدیدنظرخواهی: هر دو طرف دعوا می توانند ظرف ۲۰ روز از تاریخ ابلاغ رای بدوی، نسبت به آن تجدیدنظرخواهی کنند. مرجع تجدیدنظرخواهی، دادگاه تجدیدنظر استان است.
• فرجام خواهی: در موارد خاص و پس از صدور رای از دادگاه تجدیدنظر، امکان فرجام خواهی در دیوان عالی کشور وجود دارد که دارای شرایط بسیار محدودتری است.

اجرای حکم مطالبه وجه سفته

پس از صدور حکم قطعی مبنی بر محکومیت خوانده به پرداخت وجه سفته، نوبت به مرحله اجرای حکم می رسد. این مرحله نیز دارای جزئیاتی است که تجربه کنندگان این مسیر با آن آشنا هستند:

1. صدور اجراییه و ابلاغ: خواهان باید درخواست صدور اجراییه را به دادگاه صادرکننده حکم قطعی ارائه دهد. اجراییه صادر و به خوانده ابلاغ می شود و به او ده روز مهلت داده می شود تا حکم را اجرا کند یا اموال خود را برای توقیف معرفی کند.
2. معرفی و توقیف اموال: در صورت عدم پرداخت یا عدم معرفی اموال توسط خوانده، خواهان می تواند اموال خوانده را برای توقیف به اجرای احکام معرفی کند. اموال توقیف شده پس از طی مراحل قانونی، از طریق مزایده به فروش رفته و وجه آن به خواهان پرداخت می شود.
3. دعوای اعسار از پرداخت محکوم به: در صورتی که محکوم علیه (خوانده) توانایی پرداخت یکجای محکوم به را نداشته باشد، می تواند دادخواست اعسار از پرداخت محکوم به را تقدیم کند. در صورت پذیرفته شدن اعسار، حکم تقسیط محکوم به صادر می شود.

اجرای حکم و وصول طلب، نیازمند پیگیری مستمر و آگاهی از جزئیات قانونی است تا در نهایت، حق به حق دار برسد و دارنده سفته به مطالبات خود دست یابد.

نمونه رای دادگاه حقوقی در خصوص مطالبه وجه سفته

برای آشنایی بیشتر با شیوه صدور احکام در دعاوی مطالبه وجه سفته، مشاهده نمونه رای واقعی دادگاه می تواند بسیار راهگشا باشد. این آرا، نشان دهنده چگونگی استناد دادگاه به قوانین و مدارک ارائه شده توسط طرفین هستند.

نمونه رای دادگاه:

در خصوص دادخواست آقای [نام خواهان] با وکالت [نام وکیل] به طرفیت آقای/خانم [نام خوانده ردیف اول] و آقای/خانم [نام خوانده ردیف دوم (در صورت وجود ظهرنویس یا ضامن)] به خواسته مطالبه وجه یک فقره سفته به شماره [شماره سفته] سری [سری سفته] به تاریخ سررسید [تاریخ سررسید] به مبلغ [مبلغ سفته به ریال] ریال و خسارت دادرسی و تأخیر تأدیه آن از تاریخ سررسید تا روز تأدیه؛ با عنایت به اوراق پرونده و نظر به اینکه وجود اصل سفته در ید خواهان مثبت مشغول الذمه بودن خوانده ردیف اول به عنوان صادرکننده و خوانده ردیف دوم به عنوان [ظهرنویس/ضامن] می باشد و خواندگان علیرغم ابلاغ قانونی در جلسه دادرسی حاضر نشده و دفاعی به عمل نیاورده اند و چون دارنده سفته نبوده ظهور در ضمانت دارد. مستنداً به مواد 249، 307 و 309 قانون تجارت و مواد 502، 503، 515، 519 و 522 قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور مدنی، دادگاه حکم به محکومیت تضامنی خواندگان به پرداخت مبلغ [مبلغ سفته به ریال] ریال به عنوان اصل خواسته و خسارت تأخیر تأدیه آن از تاریخ سررسید [تاریخ سررسید] تا روز صدور رای [تاریخ صدور رای] که در اجرای احکام محاسبه خواهد شد (بر اساس شاخص بانک مرکزی) و مبلغ [مبلغ حق الوکاله] ریال به عنوان حق الوکاله مرحله بدوی و مبلغ [مبلغ هزینه دادرسی] ریال به عنوان هزینه دادرسی در حق خواهان صادر و اعلام می نماید. حکم صادره غیابی و ظرف مهلت بیست روز پس از ابلاغ به خواندگان قابل واخواهی و پس از آن ظرف بیست روز قابل تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر استان [نام استان] می باشد.

نتیجه گیری و تماس با ما

مطالبه وجه سفته، فرآیندی پیچیده و زمان بر است که آگاهی حقوقی در تمامی مراحل آن، از اهمیت حیاتی برخوردار است. همان طور که در این راهنمای جامع به تفصیل شرح داده شد، از تعریف و ارکان سفته گرفته تا اهمیت واخواست، نحوه تنظیم دادخواست در سناریوهای مختلف و نکات تکمیلی مربوط به تامین خواسته و خسارت تأخیر تأدیه، هر گام نیازمند دقت و شناخت قوانین است. تجربه نشان می دهد که جزئیات کوچک می تواند تأثیرات بزرگی بر نتیجه پرونده داشته باشد. بنابراین، برای هر کسی که با این چالش ها روبرو است، توصیه می شود تا قبل از هر اقدامی، اطلاعات کافی کسب کرده و با دیدی باز وارد فرآیند شود.

پیچیدگی های دعاوی اسناد تجاری و تنوع سناریوهای ممکن، ضرورت مشورت با وکیل متخصص را دوچندان می کند. یک وکیل کارآزموده، می تواند با تحلیل دقیق وضعیت شما، بهترین راهکار را ارائه دهد و شما را در تمامی مراحل قانونی، از تنظیم دادخواست تا پیگیری اجرای حکم، یاری کند. اگر در مسیر مطالبه وجه سفته با ابهامات یا مشکلاتی مواجه هستید و به راهنمایی های حقوقی تخصصی نیاز دارید، درنگ نکنید. با ما تماس بگیرید تا با ارائه مشاوره دقیق و حرفه ای، در کنار شما باشیم و به شما کمک کنیم تا حقوق خود را به بهترین شکل ممکن استیفا نمایید. کارشناسان ما آماده پاسخگویی به سوالات شما و ارائه خدمات حقوقی هستند.