اندیکاتور استوکاستیک چیست؟

نظریه عمومی‌ای که مبنای آموزش اندیکاتورها است بیان می‌کند که در بازاری با روند صعودی، قیمت‌ها در محدوه‌ای نزدیک به سقف بسته می‌شود و متقابلاً در بازاری با روند نزولی، قیمت‌ها در حوالی کف بسته می‌شود. سیگنال‌ معاملاتی هنگامی صادر می‌شود که K% میانگین متحرک سه دوره‌ای ( یا همان D%) را قطع کند.

تفاوت میان اوسیلاتور استوکاستیک آهسته و سریع در این است که K% آهسته یک دوره کند شدن دارد و در آن هموار‌سازی داخلی K% را کنترل می‌کند. تنظیم میانگین متحرک بر 1 دوره معادل همان اندیکاتور استوکاستیک سریع K% است.

اندیکاتور استوکاستیک دامنه نوسان محدودی دارد؛ همواره در بازه 0 تا 100 در نوسان است و وضعیت اشباع خرید و فروش را از این طریق مشخص می‌کند. به صورت سنتی مقادیر بالای 80 به عنوان محدوده اشباع خرید و مقادیر زیر 20 نیز به عنوان منطقه اشباع فروش در نظر گرفته می‌شود.

با این حال، این دو وضعیت همیشه نشان‌دهنده حرکت بازگشتی روند نیستند؛ ممکن است یک روند بسیار قوی وضعیت اشباع خرید یا فروش خود را برای مدتی طولانی حفظ کند. در عوض تریدرها باید به دنبال تغییرات اندیکاتور استوکاستیک باشند که بیانگر تغییر روند است.

واگرایی میان نوسانگر استوکاستیک و روند قیمت نیز سیگنال بازگشتی مهمی تلقی می‌شود. به عنوان مثال هنگامی که روندی نزولی به پایین‌ترین حدی می‌رسد که تا به حال تجربه کرده‌ است اما نوسانگر استوکاستیک مقدار بالاتری را نشان می‌دهد، یعنی روند نزولی دچار فرسودگی شده و روندی صعودی در حال برآمدن است.

نوسانگر استوکاستیک اواخر دهه 1950 به دست ساخته شد. این اندیکاتور موقعیت قیمت پایانی یک سهم را نسبت به قیمت سقف و کف آن سهم طی یک دوره مشخص (معمولاً 14 روز) نشان می‌دهد.

لین در جریان مصاحبه‌های فراوانی اظهار داشت که اندیکاتور استوکاستیک تابع قیمت یا حجم یا هیچ چیز مشابهی از این قبیل نیست، بلکه از سرعت یا مومنتوم قیمت پیروی می‌کند.

لین همچنین در این مصاحبه‌ها قاعده‌ای را بیان کرد مبنی بر اینکه مومنتوم یا سرعت تغییر قیمت یک سهم پیش از خود قیمت تغییر می‌کند. بدین سان، اندیکاتور استوکاستیک هنگام نمایش واگرایی برای پیش‌بینی حرکت بازگشتی روند به کار می‌رود. این سیگنال اولین و مهم‌ترین سیگنالی است که لین شناسایی کرد.

مثالی از اندیکاتور استوکاستیک

اوسیلاتور استوکاستیک در اکثر ابزارهای رسم نمودار قرار دارد و طرز کار با آن در عمل ساده است. دوره زمانی استاندارد این اندیکاتور 14 روز است و می‌توان این دوره زمانی را بر حسب نیاز تنظیم کرد. نوسانگر استوکاستیک با کسر کمترین قیمت دوره زمانی از قیمت پایانی کنونی و تقسیم آن به دامنه قیمت کل (یعنی تفاضل میان بیشترین قیمت و کمترین قیمت در دوره‌ای مشخص) و ضرب کسر حاصل در 100 محاسبه می‌شود. به عنوان مثال اگر بیشترین قیمت در 14 روز اخیر 150 دلار، کمترین قیمت در این دوره 125 دلار و قیمت پایانی فعلی نیز 145 باشد، آنگاه مقدار نوسانگر تصادفی دوره جاری بدین صورت محاسبه می‌شود:

(145-125) / (150 – 125) * 100 = 80

اندیکاتور نوسانگر استوکاستیک با مقایسه قیمت جاری با دامنه قیمتی طی دوره زمانی نشان می‌دهد که قیمت در حوالی قیمت‌های سقف و کف اخیر خود بسته می‌شود. مقدار 80 اندیکاتور نشان می‌دهد که ارز دیجیتال ما در شُرُف وضعیت اشباع خرید قرار گرفته است.

تفاوت شاخص قدرت نسبی (RSI) با اندیکاتور استوکاستیک

(RSI) و اوسیلاتور استوکاستیک هر دو از نوسانگرهای مومنتوم هستند که در فراوان به کار می‌روند. علی‌رغم اینکه هر دو اندیکاتور اغلب با هم استفاده می‌شوند اما تفاوت‌های بنیادینی در روش و نظریه با یکدیگر دارند.

در اندیکاتور استوکاستیک فرض می‌شود که قیمت‌ پایانی باید هم‌جهت با روند فعلی باشد.

اندیکاتور RSI با اندازه‌گیری سرعت حرکت قیمت، سطوح اشباع خرید و فروش را مشخص می‌کند. به عبارت دیگر این شاخص برای اندازه‌گیری سرعت حرکت قیمت طراحی شده است، در حالی که نوسانگر تصادفی در معاملات مربوط به بازارهای رنج و یکنواخت عملکرد بهتری دارد.

به صورت کلی می‌توان گفت که شاخص RSI در بازارهای رونددار مفیدتر است و اندیکاتور استوکاستیک نیز بیشتر در  بازارهای کم‌دامنه و متلاطم به کار می‌رود.

محدودیت‌های استفاده از نوسانگر استوکاستیک

اولین محدودیت این نوسانگر به ایجاد سیگنال‌های اشتباه و نامعتبر مربوط است. هنگامی که این اندیکاتور سیگنال معاملاتی صادر می‌کند اما حرکت قیمت با سیگنال همراستا نیست، سیگنال اشتباه صادر شده است. سیگنال اشتباه زمانی بیشتر تکرار می‌شود که وضعیت بازار متلاطم باشد. یکی از راه‌حل‌های این مشکل استفاده از فیلتر برای تعیین روند قیمت است. به این صورت که سیگنال صرفاً زمانی منظور شود که همراستا با روند قیمت باشد.

سخن پایانی

اندیکاتور استوکاستیک یا نوسانگر تصادفی یکی از ابزارهای تحلیل تکنیکال است که برای تشخیص نواحی اشباع خرید و فروش و همچنین صدور سیگنال‌های معاملاتی به کار می‌رود. این اندیکاتور در دهه 50 میلادی به دست فردی به نام لین ساخته شد. کار آن این است که قیمت پایانی یک سهم (یا رمزارز) را نسبت به دامنه قیمت آن سهم طی بازه زمانی مشخص مقایسه کند. این نوسانگر بر مبنای نظریه‌ای استوار است که بیان می‌کند در بازاری با روند صعودی، قیمت‌ها در محدوه‌ای نزدیک به سقف بسته می‌شود و متقابلاً در بازاری نزولی، قیمت‌ها در حوالی کف بسته می‌شود. این اندیکاتور مقادیر 0 تا 100 به خود می‌‌گیرد که زیر 20 نشان‌دهنده وضعیت اشباع فروش و بالای 80 هم بیانگر اشباع خرید است. بروز واگرایی میان خط اندیکاتور و روند قیمت می‌تواند به سیگنال بازگشت روند تعبیر شود. بهتر است از این اندیکاتور در بازارهای رنج و کم‌دامنه استفاده کرد.