ارتودنسی چگونه دندان را صاف میکند؟

 براکت ها چگونه دندان ها را صاف و مرتب میکنند؟

اگر شما نیز یکی از افرادی هستید که قرار است بزودی تحت درمان با براکت های ارتودنسی دندان قرار بگیرد، شاید این پرسش به ذهن شما نیز خطور کند که براکت ها چگونه عمل می کنند که می توانند وضعیت دندان ها را اصلاح کنند.

براکت های ثابت

بریس های ثابت می توانند بسیار ریز باشند اما از اجزاء زیادی تشکیل شده اند که همگی با یکدیگر کار می کنند تا به آرامی دندان ها را صاف کنند. برای پاسخ دادن به این پرسش که بریس ها روی دندان ها چگونه عمل می کنند ابتدا توضیح مختصری راجع به اجزاء آن می دهیم.

براکت ها چگونه روی دندان ها عمل میکنند؟

نخستین جزء بریس ها که بیشتر از سایر اجزاء مشاهده می شوند براکت ها هستند که می توانند از جنس فلز یا سرامیک باشند و به طور مستقیم با چسب مخصوص به مینای دندان های جلو (دندان های پیش و دندان های دو پایه یا آسیاب کوچک) متصل می شوند. بندهای فلزی دور دندان های مولر قرار می گیرند.  بنابراین، بیمار نمی تواند براکت های ثابت را خارج کند. قطعه بعدی سیم کمانی فلزی است که به بندها و براکت های هر قوس دندانی متصل می شود (یکی برای قوس دندانی بالا و دیگری برای قوس دندانی پایین). سیم کمانی دندان ها را حرکت می دهد و صاف می کند.

الاستیک های لیگاچور که تحت عنوان “O-ring” به آنها اشاره می شود شناخته شده ترین جزء بریس ها هستند زیرا بیمار می تواند رنگ آنها را انتخاب کند. این کش ها سیم کمانی را به براکت ها متصل می کنند. وقتی نوبت به صاف کردن دندان ها می رسد، این کش ها بخش زیادی از کشش را به عهده دارند، به همین دلیل معمولاً هر بار که به ارتودنتیست مراجعه می کنید باید سفت یا تعویض شوند.

معمولاً در طول دوره استفاده از ابزارهای ارتودنسی مقداری درد و ناراحتی وجود دارد. ممکن است بیمار روی دندان های خود فشار احساس کند زیرا استخوان زیرین در حال تغییر شکل است. ممکن است داخل گونه ها یا لب ها با سیم ها و دیگر اجزاء براکت ها زخمی شوند. در براکت های ثابت، پس از هر بار تنظیم ابزار، فشار دندان ها معمولاً 2 تا 4 روز طول می کشد. به بیمار توصیه می شود غذاهای نرم بخورد و (در صورت لزوم) داروی مسکن معمولی مانند آسپرین یا استامینوفن مصرف کند. موم های ارتودنسی نرم نیز می توانند به طور موقت برای پوشش دادن روی براکت های جدید استفاده شوند تا زمانی که بافت داخل دهان به وجود آنها عادت کند. زخم های داخل گونه ها و لب ها را می توان با داروها و ژل های مخصوص درمان کرد.

بریس ها چگونه عمل می کنند؟

بریس ها با وارد آوردن فشار مداوم به دندان ها عمل می کنند و به آهستگی آنها را به محل درست هدایت می کنند. سیم کمانی در این میان بیشترین نقش را به عهده دارد و بیشترین فشار را به دندان ها وارد می کند، در حالی که بسیاری از اجزاء دیگر (مانند براکت ها) وظیفه نگه داشتن آنها در جای خود را به عهده دارند. ممکن است ارتودنتیست صلاح بداند از رابر بندها برای افزایش مقدار فشار استفاده کند.

به خاطر داشته باشید که وقتی در آینه نگاه می کنید و دهان خود را باز می کنید قادر نخواهید بود همه قسمت های دندان های خود را ببینید. در واقع شما تنها می توانید نوک دندان های خود را ببینید و نیمی از دندان که ریشه است داخل استخوان و بافت لثه قرار دارد. این برای پاسخ دادن به پرسش “بریس ها چگونه عمل می کنند؟” حیاتی است.

دندان ها با یک لایه نرم، مانند بافت لثه ها محافظت می شود. زیر لثه ها غشاء پریودنتال واقع شده است که نیمه پایینی دندان ها را پوشش می دهد. دندان ها نوعی استخوان هستند، و دو بخش چنگک مانند آنها داخل استخوانی به نام آلوئولار قرار گرفته است. در نتیجه، براکت ها خود دندان ها را به جابجا شدن وا می دارند، آنها به غشاء پریودنتال نیز فشار وارد می کنند. یک طرف این غشاء کش می آید و اجازه می دهد دندان حرکت کند. سپس میله ها و بندها آن را از سمت دیگر آن را هل می دهند- و فضای کافی ایجاد می کنند تا دندان بدون هیچ خطری جابجا شود.

تغییر شکل استخوان: کلید پاسخ به پرسش “بریس ها چگونه عمل می کنند؟”

همه می دانیم که عبارتی مانند “تغییر شکل استخوان” اندکی هراس انگیز است، اما این دقیقاً کاری است که بریس ها انجام می دهند- زیرا در نهایت موجب استحکام بخشیدن به دندان ها می شود. درست همانطور که شما در باشگاه با هر بار وزنه زدن قوی تر می شوید، دندان های شما نیز وقتی مجبور می شوند در برابر فشاری که به آنها وارد می شود مقاومت کنند محکم تر می شوند. در واقع، این فشار کمک می کند سلول های جدید تولید شوند که باعث می شوند استخوان ها تراکم بهتری پیدا کنند.

همانطور که در بالا اشاره شد، حجم زیادی از این تغییر شکل با کمک سیم کمانی انجام می شود- که دلایل علمی نیز آن را توجیه می کنند. اگر تاکنون با یک تکه سیم کار کرده اید می دانید که گاهی اوقات نمی توانید آن را به شکلی که می خواهید خم کنید. سیم می خواهد خود را صاف نگه دارد- حتی داخل دهان. اما اینجا همانجایی است که قضیه جالب می شود: گرمای داخل دهان، که معمولاً چیزی حدود 98 درجه است، سیم را مجبور می کند داخل دهان خم شود و به شکل انحنای دندان ها در آید. اما هنوز هم تمایل به صاف شدن دارد. این همان فشاری است که دندان ها را به جایگاه جدیدی هدایت می کند.

چرا دندان ها حرکت کرده یا تغییر موقعیت می‌دهند؟

پیش از آنکه بخواهیم درباه حرکت دندان ها در ارتودنسی چیزی بخوانیم، بهتر است که درباره مفهوم کلی حرکت طبیعی خود دندان از جایگاهش صحبت کنیم. حرکت دندان ها و جابجا شدن آن ها می‌تواند یک فرآیند طبیعی باشد و یا بر اثر عوامل خارجی ایجاد شود. ما ابتدا می خواهیم نشان دهیم که دندان ها چطور به صورت طبیعی ممکن است جابجا شوند و سپس در خصوص عوامل غیر طبیعی حرکت دندان (اغلب کج شدن) و در نهایت حرکت دادن عمدی آن ها در ارتودنسی نیز توضیحاتی ارائه می دهیم.

حرکت دندان ها به صورت طبیعی

دندان ها به طور طبیعی و با افزایش سن شروع به حرکت می‌کنند. اما از آنجا که جابجایی و حرکت آن‌ها بسیار جزئی و ناچیز است، ما متوجه این حرکت نمی‌شویم. به حرکت دندان ها با افزایش سن در اصطلاح دندانپزشکی حرکت مزیال گفته می‌شود. دندان‌ها در این جابجایی به مرور زمان (و هرچه سن بالاتر می‌رود) تمایل دارند که به سمت جلوی دهان حرکت کنند. این حرکت در نهایت منجر به به سمت جلو می‌شود.

حرکت دندان ها بر اثر تحلیل رفتن مینای دندانی

افزایش سن تنها دلیل حرکت طبیعی دندان‌ها نیست و عوامل دیگری همچون تحلیل رفتن مینای دندان نیز می‌تواند باعث کج شدن و تغییر موقعیت آن شوند. به این صورت که مینای دندان (که بخشی از ضخامت تاج دندان است) کاهش میابد و دندان نیز فضای بیشتری برای جابجایی و تغییر موقعیت پیدا می‌کنند. تحلیل مینای دندان می تواند ناشی از دندان قروچه یا ساییدن عمدی دندان ها به هم باشد و یا اینکه ناشی از ضربه و ترما یا عدم رعایت بهداشت و مصرف غذاهای مضر باشد.

حرکت دندان ها بر اثر پوسیدگی دندان ها

زمانی که دندان ها دچار پوسیدگی می شوند و این پوسیدگی در سطوح طرفی دندان ها (سطوحی که به دندان ها مجاور نزدیک است)، فاصله ای در بین دندان ها به وجود می آورد. این فاصله (ناشی از ) می تواند فضای اضافی ایجاد کند و باعث می شود که دندان مجاور  به سمت فضای حالی حرکت کند.

حرکت دندان ها به خاطر کوچک بودن دندان ها

زمانی که یکی از فک ها بزرگ باشد یا دندان های روی آن فک کوچک تر از حد نرمال باشند فضای زیادی بین دندان ها وجود خواهد داشت. مشابه مورد بالا، وجود باعث می شود که دندان ها بتوانند فضای بیشتری برای حرکت و جابجایی داشته باشند.

برای درک بهتر حرکت دندان ها در ارتودنسی ابتدا آناتومی آن را بشناسید

دندان‌های ما دارای دو بخش تاج و ریشه هستند. تاج بخشی از دندان است که از خط لثه به بعد قابل رویت است. و تنها بخش قابل مشاهده دندان ما است. قسمت بعدی ریشه دندان است که در زیر   قرار دارد. ریشه دندان‌های ما از طریق یک لیگامان به نام لیگامان پریودنتال به استخوان فک متصل شده است. لیگامان پریودنتال از هزاران الیاف نگه دارنده دندان تشکیل می‌شوند. آن‌ها می‌توانند دندان‌ها را به استخوان فک اتصال دهند. در اطراف ریشه دندان، بافت استخوانی وجود دارد. اما همانطور که ذکر شد، ریشه دندان مستقیما به استخوان وصل نمی‌شود. بلکه دور تا دور ریشه، لیگامانی وجود دارد به نام لیگامان پریودنتال که از بافت‌ها و یا الیاف خاصی تشکیل شده است.

و در خصوص استخوان فک که دندان ها را احاطه کرده بهتر است بدانید آن بخشی از استخوان فک که ریشه دندان به کمک بیگامان به استخوان متصل است اصطلاح استخوان الوئولار خوانده می‌شود. در بافت الوئولار استخوانی سلول هایی موسوم به استئوکلاست و استئوبلاست وجود دارند که به ترتیب مسئول تخریب و ساخت بافت استخوانی هستند و به عبارتی آن ها در کار ساخت و ساز استخوان هستند. برای درک چگونگی حرکت دندان ها در ارتودنسی تنها این اطلاعات را داشته باشید کافی است.

چه چیزی باعث حرکت دندان ها در ارتودنسی می‌شود؟

براکت‌های ارتودنسی (که در ادامه توضیح داده شده‌اند) به سطح جلوی یا پشت دندان متصل می‌شوند. از بین این براکت ها، رد شده است که با وارد کردن فشاری به دندان ها موجب حرکت آن ها می‌شود. زمانی که سیم تنظیم می‌شود، نیروی وارد شده از سیم به براکت و از آن جا تاج، گردن و سپس ریشه دندان منتقل می‌شود. بر اثر این نیروی مداوم، تغییراتنی در ساختار استخوانی و لیگامان پریودنتال ایجاد میشود که در نهایت باعث جابجایی دندان میشود. در ادامه مراحل این حرکت و جابجایی توضیح داده شده است.

حرکت دندان ها در ارتودنسی به عوامل مختلفی بستگی دارد

علاوه بر فشاری که بر دستگاه ها و دندان ها وارد می‌شود عواملی هستند که در سرعت جابجایی و حرکت نقش دارند. برای مثال سرعت رشد فک بیمار، میزان همکاری بیمار، سن و سال، نوع دستگاه‌های بکار رفته ( فلزی، دیمون، فانکسنال و …) …. از این دست عوامل هستند.

سرعت بیش از حد حرکت دندان ها در ارتودنسی مشکل آفرین است.

هنگامی که دندان ها در مسیر حرکت قرار می گیرند به زمانی نزدیک به 72 ساعت نیاز دارند تا استخوان در آغاز راه  حرکت خود شکسته شود. سپس 90 روز طول می کشد تا دندان بتواند موقعیت جدید اطراف  خود را بازسازی کند. مرحله بعدی ثبات موقعیت جدید دندان ها است که برای ایجاد آن به حدود 10 ماه زمان احتیاج داریم. بنابراین می توان گفت حرکت دندان ها در ارتودنسی نباید با سرعت غیر متعارف و حساب نشده صورت بگیرد.

نکات پایانی درباره حرکت دندان ها در ارتودنسی

شما می‌توانید با بهره‌گیری از دانش یک متخصص ارتودنسی آموزش‌دیده، دندان‌های خود را طوری حرکت دهید که شما را در نهایت به یک طرح لبخند زیبا برساند. به وسیله درمان ارتودنسی، حرکت دندان های شما به صورت تدریجی و در جهت درستی تنظیم می‌شود. و از آنجا که این پروسه، ممکن است زمان‌بر باشد، صبور بوده و به طور کامل به توصیه‌های متخصص خود عمل کنید تا نتیجه بهتری بگیرید. پس از اتمام و خارج شدن دستگاه‌ها از دهان، می‌توانید یک لبخند یکدست و زیبا هدیه بگیرید.