با توجه به پیشبرد علم در دنیا و نقش دانشگاه در ترویج آن و با توجه به ارتباط بسیار نزدیک بین دانشگاه و صنعت سعی برآن داشتیم تا در این کتاب تلفیقی از تجربه های صنعتی و مطالب علمی را در اختیار دانشجویان و مخاطبان علاقه مند به حضور در صنعت برق ایران قرار دهیم. نحوه بیان مطالب به گونه ای است که در کم ترین حجم از عبارات بیشترین انتقال اطلاعات صورت پذیرد. با توجه به تنوع مطالب عنوان شده در این کتاب، می توان این مجموعه را یکی از بهترین کتاب های چاپ شده در ضمینه بر قصنعی دانست به گونه ای که با مطالعه فصل های مختلف از این مجموعه میتوان ضمن کسب دید کلی از ادوات پایه ای و پرکاربرد موجود در صنعت، اقدام به طراحی و تحلیل سیستم های صنعتی مطرح شده در کتاب پرداخت.
این کتاب در هشت فصل به قرار زیر تنظیم شده است:
فصل اول: تجهیزات پایه ای برق صنعتی: معرفی کلید – کنتاکتور – بیمتال – فیوز – سنسور و …
- فصل دوم: ماشین های الکتریکی: تقسیم بندی ماشین های الکتریکی – تعمیر و نگهداری ترانسفورماتور.
فصل سوم: کابل: ساختمان کابل و انواع آن – کابل کشی – عیب یابی کابل – سیم و اتصالات
- انواع سیم ها – انواع گلند .
فصل چهارم: حفاظت الکتریکی: اتصال زمین الکتریکی – انواع سیستم حفاظت.
فصل پنجم: آشنایی با نقشه های الکتریکی: انواع نقشه ها – نحوه ترسیم نقشه ها – معرفی نقشه های برق صنعتی و نحوه طراحی آن ها .
فصل ششم: تابلو برق: انواع تابلو – اجزای اصلی تابلو – محاسبات مربوط به تجهیزات تابلو.
- فصل هفتم: معرفی مینی پی ال سی LOGO: ساختمان LOGO – نحوه سیم کشیبرنامه نویسی وکارکرد با نرم افزار – طراحی پروژه.
فصل هشتم: مبانی اندازه گیری: معرفی تجهیزات مختلف اندازه گیری و نحوه قرارگرفتن آنها در مدار.
ﻣﻮﻟﻔﻴﻦ :
دﻛﺘﺮ رﺿﻮی-ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ ﻛﺸﺎورز با ﺣﻘﻴﻘﺖ آموزش برق صنعتی یکی از دوره های فنی آموزشگاه ما می باشد که طرفداران زیادی دارد. اول به خطر اساتید مجرب ما و دوم به خاطر بازار کار گسترده و فروانی که همه کارآموزان به محض پایان دوره خود در این آموزشگاه می توانند وارد بازار کار واقعی شده و شروع به کسب درآمد نمایند.
چرا آموزش برق صنعتی مورد نیاز یک جامعه است؟
بیشتر حوادث و تلفات ناشی از برق در کارگاه های صنعتی به دلیل تماس مستقیم کارگران با خطوط برق، تماس با اجسام فلزی حمل شده با دست، ابزارآلات، ماشین آلات صنعتی، جابجایی نامناسب دستگاه ها و سیستم های الکتریکی ایجاد می شود.
شرکت صنعتی زیادی هستند که به شدت به تجهیزات الکتریکی و برق کاران صنعتی در این موارد نیازمند می باشند که در یک آموزشگاه مناسب آموزش دیده باشند. درست است که گاهی اوقات به راحتی توانایی های افراد آموزش دیده شاید نادیده گرفته شود، ولی هنگام ایجاد حادثه و آسیب صاحبان شرکت ها و کارخانه های صنعتی بیشتر متوجه این مهم می شوند که باید افراد زبده، کاربلد و دوره دیده را به عنوان تکنسین برق صنعتی برای شغل مورد نظر انتخاب کنند.
در محیط صنعتی، اگر کارگران توسط برق کار و تکنسین مربوطه برای شناسایی و کنترل خطرات الکتریکی آموزش ببینند، کار در اطراف تجهیزات برقی می تواند بسیار ایمن باشد. برعکس، فقدان تجربه و آموزش ناکافی می تواند منجر به برق گرفتگی، آتش سوزی و انفجار یا مرگ آن ها شود که همزمان با آموزش پرسنل شرکت می توانید در قسمت خدمات فنی و مهندسی هم مشغول به کار شوید.
تفاوت بین برق صنعتی و برق مناطق مسکونی و خانگی
برق صنعتی و مناطق مسکونی از نظر تجهیزات و نیازهای انرژی کاملا متفاوت هستند. آنها همچنین نیاز به روش ها و مواد متفاوتی برای نصب دارند.برق صنعتی معمولا 3 فاز است. اغلب اوقات، ولتاژهای وارد شده به یک کارخانه صنعتی هزاران ولت است. ولتاژ مورد نیاز با توجه به توان تجهیزات و ماشین آلات در محیط صنعتی متفاوت می باشند.
سیم کشی صنعتی معمولا دارای سطح بالاتری از عایق است که در لوله هایی با پوشش نایلونی قرار دارد. این امر بسیار مهم است، چرا که اکثر کارخانه های صنعتی با مایعات و گازهای خورنده سر و کار دارند که در صورت تماس با سیم کشی ممکن است خطرات الکتریکی و برق گرفتگی ایجاد کنند. گاهی اوقات نیز ممکن است پریزهای مخصوصی برای تجهیزات حساس و پرقدرت به صورت جداگانه تعبیه شوند.
برعکس سیم کشی های صنعتی، سیم کشی منازل مسکونی با سیم های نازک و پوشیده شده در یک غلاف پلاستیکی انجام می شود، زیرا مانند محیط های صنعتی نیازی به انتقال قدرت بالایی ندارند و در فضاهای کوچکتری قرار می گیرند. همچنین سیم کشی های برق مسکونی به صورت تک فاز 120 ولت هستند.در ادامه به تعدادی از مواردی که در سرفصل های آموزشی هست می پردازیم تا آشنایی و دید کلی از موارد نوشته شده را داشته باشید.
نقشه کشی و نقشه خوانی انواع تابلو های برقی
نقشه کشی و نقشه خوانی انواع تابلو های برقی برای اشخاصی که این دوره برق صنعتی را به صورت حرفه ای یا مبتدی بخواهند یاد بگیرند از الزامات آن می باشد که در حالت کلی باید با انواع موارد زیر آشنا شوند که عبارتند از:
- مدارهای روشنایی لوازم خانگی (220 ولت) و مدارهای صنعتی (380 ولت)
- آموزش علایم اختصاری مورد استفاده در وسایل الکتریکی و مدارهای صنعتی
- معرفی شمای حقیقی، فنی و مسیر جریان در نقشه کشی برق
- خواندن نقشه های مدارهای صنعتی (نقشۀ مدار قدرت و مدار فرمان)
انواع کابل های مورد استفاده در صنعت برق
انواع کابل برق و کاربرد آن می تواند به مکان مورد استفاده، سطح ولتاژ، نوع هادی، جنس عایق طبقه بندی کرد که در این مورد ما به طبقه بندی از نظر ولتاژ در ادامه اشاره می کنیم که عبارتند از:
- کابل های تا 750 ولت، که به عنوان کابل های ولتاژ پایین در کاربردهای مختلف و با پوشش های ترموپلاستیک و ترموست می باشند.
- کابل های تا 1000 ولت، که به عنوان کابل های فشار ضعیف مورد استفاده در تاسیسات برق صنعتی در زمینه های مختلف (صنایع عمومی، تاسیسات عمومی، زیرساخت ها و …) استفاده می شوند.
- کابل های 1 کیلو ولت، تا 36 کیلو ولت که به عنوان کابل های ولتاژ متوسط می باشند که برای توزیع برق از پست های برق به ایستگاه های ترانسفورماتور استفاده می شوند.
- کابل های بیشتر از 36 کیلو ولت، که برای انتقال برق از نیروگاه ها به پست های برق استفاده می شوند.
انواع الکتروموتورهای صنعتی
چهار نوع متداول موتور در میان موتورهای صنعتی عبارتند از: موتور القایی، سروو موتور، موتور سوئیچ رلوکتانسی و موتور سنکرون آهنربای دائم. رایج ترین نوع موتور، موتور القایی آسنکرون است که اغلب برای پمپ ها و فن ها استفاده می شود.سروو موتورها و موتورهای سنکرون دائمی برای کاربردهای بسیار پویا مثل رباتیک و جابجایی مواد استفاده می شوند. موتورهای رلوکتانسی سوئیچینگ نیز برای کاربردهایی مثل سرعت های پایین و همچنین گشتاورهای بالا بهینه هستند.
نرم افزارهای مورد استفاده در آموزش برق صنعتی
- عملکرد مناسبی جهت ترسیم نمودارهای مدار صنعتی دارد.
- پشتیبانی کامل از تجهیزات صنعتی مانند: رله ها، کنتاکتور و…
- و…
EKTS یک نرم افزار شبیه سازی برای طراحی سیستم های الکترومکانیکی است. این نرم افزار امکان را به شما می دهد تا با استفاده از رله های مختلف، موتورها، سوئیچ ها انواع سیستم های الکترومکانیکی را طراحی کنید. ویژگی های نرم افزار شبیه ساز EKTS عبارتند از:
- امکان طراحی مدارهای موتور سفارشی را با استفاده از انواع موتورهای تک فاز و سه فاز
- دارای قابلیت نشان دادن محل دقیق خطا و علت ایجاد خطا
- طراحی و تست مدارهای الکترومکانیکی
- مطالعه اصول کار و تجزیه و تحلیل فرآیند جریان از طریق مدار
- پشتیبانی از فرمت های خروجی تصویر مختلف (GIF، BMP، JPEG، PNG)
- و…
نرم افزار FluidSIM برنامه ای کاربردی جهت طراحی و شبیه سازی نمودار مدار جهت پنوماتیک، هیدرولیک و مهندسی برق می باشد.
مدار الکتریکی چیست؟
مدار الکتریکی شبکه ای از اجزای مورد استفاده برای ذخیره، انتقال و تبدیل انرژی است. در واقع مدار الکتریکی مسیر رسانای جریان یا الکتریسیته است که به آن مدار الکتریکی می گویند. یک سیم رسانا برای ایجاد ارتباط بین منبع ولتاژ و بار استفاده می شود. یک کلید ON/OFF و یک فیوز نیز بین منبع و بار استفاده می شود.
اینورتر چیست؟
دستگاه اینورتر کنترل ولتاژ و فرکانس منبع تغذیه و تغییر یکپارچه سرعت چرخش موتورهای مورد استفاده در لوازم خانگی و ماشین آلات صنعتی را انجام می دهد.
شیر پنوماتیک چیست و چه وظیفه ای دارد؟
شیر پنوماتیک به عنوان شیرهای کنترل جهت نیز شناخته می شوند و وظیفه اصلی یک شیر پنوماتیک تغییر جریان هوا است. این شیرها قادر به حفظ فشار هستند. طیف وسیعی از شیرهای پنوماتیکی وجود دارد. شیرهای پنوماتیکی بر اساس سبک، نوع، طراحی، نوع عملکرد، اندازه و کاربردشان دسته بندی می شوند. شیر پنوماتیک می تواند ساده ترین عملکرد را برای روشن و خاموش کردن یک مسیر جریان انجام دهد تا کنترل متناسب فشار و جریان را اعمال کند.
شیرهای پنوماتیکی با توجه به عملکردشان به صورت زیر دسته بندی می شوند که عبارتند از:
- شیرهای کنترل جهت
- شیرهای بدون برگشت
- شیرهای کنترل جریان
- شیرهای کنترل فشار
شیر الکتروپنوماتیک چیست؟
شیرهای الکتروپنوماتیک برای عملکرد ساده ای چون خاموش و روشن استفاده می شوند، در این شیرها می توان فشار را با باز کردن دستی یک شیر، به طور خودکار با تشخیص فشار آن یا ارسال سیگنال الکتریکی کنترل کرد. از جمله شیرهای الکتروپنوماتیک می توان به موارد زیر اشاره کرد که عبارتند از:
- شیر شاتل
- شیر قرقره ای
- شیر پیستونی
- شیر دوشاخه
- شیر توپی
- شیر دروازه ای
- شیر پروانه ای
- و…