تناقض‌های زیست‌محیطی مسئولان در «سدسازی» از «تنگ سرخ» تا «ماندگان»!
خبر روزانه اصفهان -عاطفه علیان: ایران، کشوری با اقلیم خشک و نیمه‌خشک، در سال‌های اخیر به دلیل تغییرات آب و هوایی و مدیریت ناکارآمد منابع آب با بحران‌های جدی روبه‌رو شده است. در این راستا، سدسازی به عنوان یکی از راه‌حل‌های اساسی برای تأمین آب شرب و کشاورزی مطرح شده است. با این حال، اجرای پروژه‌های سدسازی معمولاً با چالش‌های زیست‌محیطی و اجتماعی همراه است.
قرارا است سد تنگ سرخ با ظرفیت ۵۰۰ میلیون مترمکعب بر روی رودخانه بشار، یکی از سرشاخه‌های کارون در استان کهگیلویه و بویراحمد ساخته شود. این سد به‌عنوان یک پروژه حیاتی برای تأمین آب شرب و کشاورزی در نظر گرفته می‌شود و مسئولان محلی بر ضرورت تسریع در اجرای آن تأکید دارند.
معاون طرح و توسعه حوضه آبریز کارون بزرگ در مصاحبه‌ای گفت: جلسه بررسی روند اجرایی و مشکلات طرح احداث سد تنگ سرخ یاسوج امروز با حضور زندیان معاون طرح و توسعه حوضه آبریز کارون بزرگ شرکت مدیریت منابع آب ایران در محل کارگاه سد برگزار شده است. زندیان ضمن بازدید از مراحل احداث سد گفت: باید به اجرای این طرح سرعت بیشتری داده شود زیرا که فصل سرما در راه است و اجرای کار با فرارسیدن فصل سرد در این منطقه دچار اختلال می‌شود.
به نظر می‌رسد که این پروژه به عنوان یک راه‌حل پایدار برای تأمین آب در یک منطقه با شرایط زیست‌محیطی خاص مطرح است. اما این در حالی است که ساخت سد ماندگان با ظرفیت ۱۸۰ میلیون مترمکعب در اصفهان با مشکلات و مخالفت‌هایی جدی مواجه است.
سد ماندگان: پروژه‌ای که به نفع همه است
سد ماندگان، واقع در پادنا سمیرم اصفهان، به‌منظور تأمین آب کشاورزی و صنعتی طراحی شده است. این سد می‌تواند به‌عنوان یک منبع اضافی برای تأمین نیازهای آبی استان اصفهان عمل کند. اما با وجود این مزایا، ساخت این سد با کارشکنی‌های زیادی روبه‌رو شده است.
سارا هاشمی، کارشناس زیست‌محیطی، بیان می‌کند: نگرانی‌ها در مورد سد ماندگان به دلیل تأثیرات زیست‌محیطی و کاهش آب در سرشاخه‌های کارون است. اما آیا این نگرانی‌ها در مورد سد تنگ سرخ هم صدق می‌کند؟
یک بام و دو هوای مسئولان؛ تنگ سرخ خوب است و ماندگان بد!
حشمت‌الله انتخابی هم گفت: داستان تناقض «یک بام و دو هوا»! ساخت سد تنگ سرخ در حالی شتاب می‌گیرد که مسئولان تأکید می‌کنند این پروژه برای استان کهگیلویه و بویراحمد و اقلیم منطقه حفاظت‌شده دنا مفید است.
اما وقتی صحبت از سد ماندگان در اصفهان می‌شود، مسئولان و کارشناسان به صراحت بیان می‌کنند که این سد برای کهگیلویه و بویراحمد مضر است و به نابودی اقلیم منطقه و خشک شدن کارون بزرگ می‌انجامد.
علی نژاد، مدیر پروژه‌های آبی در سازمان محیط‌زیست، در این باره می‌گوید: چگونه می‌توانیم این دو پروژه را به صورت یکسان ارزیابی کنیم؟ ساخت سد تنگ سرخ به عنوان یک ضرورت قانونی و منطقی تلقی می‌شود، در حالی که سد ماندگان به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی و اجتماعی، مورد انتقاد قرار می‌گیرد. این تناقض غیرقابل توجیه است.
با وجود اینکه سد تنگ سرخ به عنوان یک پروژه حیاتی شناخته می‌شود، اما تأثیرات زیست‌محیطی آن بر اکوسیستم منطقه حفاظت‌شده دنا نباید نادیده گرفته شود. این پروژه ممکن است منجر به تغییرات اقلیمی و اکولوژیکی در منطقه شود.
مهدی افتخاری، متخصص محیط‌زیست، تأکید می‌کند: تأثیرات منفی بر اکوسیستم دنا ممکن است در بلندمدت جبران‌ناپذیر باشد. با این حال، چرا این تأثیرات در مورد سد ماندگان جدی‌تر دیده می‌شود؟!
این در حالی است که سد ماندگان می‌تواند به بهبود تأمین آب در اصفهان کمک کند، اما نگرانی‌ها درباره تأثیرات آن بر روی اکوسیستم‌های محلی و کاهش آب در سرشاخه‌های کارون جدی است. امیر قاسمی، کارشناس منابع آب، می‌گوید: این پروژه ممکن است به کاهش جریان آب و نابودی زیستگاه‌های محلی منجر شود، اما این مسئله در ساخت سد تنگ سرخ کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد.
ضرورت سیاست‌گذاری یکپارچه در زمینه منابع آب
این تناقض‌ها به وضوح نشان‌دهنده چالش‌های موجود در سیاست‌گذاری‌های منابع آب در ایران است. به‌جای اتخاذ تصمیمات یکپارچه و جامع، هر پروژه به‌طور جداگانه و بدون در نظر گرفتن تأثیرات زیست‌محیطی و اجتماعی ارزیابی می‌شود.
بهزاد رضایی، استاد دانشگاه، می‌گوید: ما باید به جای سیاست‌های جزیره‌ای، به سیاست‌گذاری یکپارچه در زمینه منابع آب و مدیریت پروژه‌های سدسازی بپردازیم. این موضوع به ما کمک می‌کند تا به نیازهای مختلف استان‌ها پاسخ دهیم و از بروز تنش‌ها و تناقض‌ها جلوگیری کنیم.
در نهایت، ساخت سد تنگ سرخ و سد ماندگان نماد بارزی از تناقضات موجود در سیاست‌گذاری‌های منابع آب در ایران است. در حالی که سد تنگ سرخ به عنوان یک پروژه قانونی و حیاتی برای توسعه منطقه در نظر گرفته می‌شود، سد ماندگان با مشکلات و کارشکنی‌هایی روبه‌رو است؛ پروژه‌ای که سهم مهمی در نجات فلات مرکزی خواهد داشت. آیا ما می‌توانیم به یک نتیجه‌گیری منطقی و یکپارچه در زمینه مدیریت منابع آب دست یابیم؟ تنها زمان خواهد گفت.
46