مراحل نوشتن مقاله ISI: نکات کلیدی برای موفقیت در مجلات بین المللی

نوشتن مقاله ISI یک مهارت کلیدی برای پژوهشگران است که به آن ها کمک می کند تا یافته های علمی خود را در مجلات معتبر بین المللی منتشر کنند و به پیشرفت دانش کمک کنند. این فرآیند شامل درک عمیق ساختار مقاله، رعایت اصول نگارش علمی، فرمت بندی دقیق و آشنایی با مراحل ارسال و داوری همتا است. موفقیت در این مسیر نیازمند برنامه ریزی، دقت و توجه به جزئیات است.

مقالات علمی و پژوهشی نقش حیاتی در تبادل دانش و ارتقای سطح علمی جامعه جهانی ایفا می کنند. در این میان، مقالات نمایه شده در پایگاه های استنادی معتبر بین المللی، به ویژه ISI، از جایگاه ویژه ای برخوردارند. دستیابی به این مهم، نه تنها اعتبار پژوهشگر را افزایش می دهد، بلکه به گسترش یافته های علمی در سطح بین المللی نیز کمک شایانی می کند.

مقاله ISI چیست و انواع آن

ISI مخفف عبارت Institute for Scientific Information است که در ابتدا توسط شرکت تامسون رویترز اداره می شد و اکنون زیر نظر موسسه کلاریویت (Clarivate) فعالیت می کند. سپس با کمک گرفتن از  پایگاه استنادی معتبر، مجلات و نشریات علمی را بر اساس استانداردهای سختگیرانه نمایه می کنند و مقالات چاپ شده در این نشریات، به عنوان مقاله ISI شناخته می شوند. اعتبار و تاثیرگذاری این مقالات، آن ها را به یکی از مهم ترین ابزارهای ارزیابی کیفیت تحقیقات در سطح جهانی تبدیل کرده است.

مقالات ISI به چهار دسته اصلی تقسیم بندی می شوند که هر یک حوزه علمی خاصی را پوشش می دهند و برای پژوهشگران رشته های مختلف اهمیت دارند. این دسته بندی ها شامل ایندکس های SCIE، AHCI، SSCI و ESCI هستند که هر کدام معیارهای خاص خود را برای پذیرش و نمایه سازی نشریات علمی دارند و نمایانگر سطح کیفی متفاوتی از مجلات هستند.

ایندکس SCIE (Science Citation Index Expanded) یکی از معتبرترین و گسترده ترین ایندکس ها در حوزه علوم پایه و کاربردی است. رشته هایی مانند شیمی، فیزیک، زیست شناسی، پزشکی، مهندسی و علوم کامپیوتر در این دسته قرار می گیرند. نشریات نمایه شده در SCIE، از داوری های بسیار سختگیرانه ای عبور می کنند و نماد کیفیت و تأثیرگذاری بالای تحقیقات علمی هستند.

ایندکس AHCI (Arts & Humanities Citation Index) به طور خاص بر روی حوزه های علوم انسانی و هنر تمرکز دارد. ادبیات، تاریخ، فلسفه، هنرهای تجسمی، موسیقی و زبان شناسی از جمله موضوعاتی هستند که در این ایندکس پوشش داده می شوند. مقالات و نشریات AHCI دارای اعتبار علمی بالایی در زمینه خود هستند و معیاری برای ارزیابی پژوهش های این حوزه ها به شمار می روند.

ایندکس SSCI (Social Sciences Citation Index) مرجع اصلی نمایه سازی مقالات در علوم اجتماعی است. روان شناسی، جامعه شناسی، اقتصاد، علوم سیاسی، آموزش و پرورش و مدیریت از جمله رشته های اصلی تحت پوشش SSCI هستند. مقالات نمایه شده در SSCI از نظر علمی مورد اعتماد و معتبر هستند و نقش مهمی در پیشرفت تحقیقات علوم اجتماعی ایفا می کنند.

ایندکس ESCI (Emerging Sources Citation Index) جدیدترین ایندکس Web of Science است که به نمایه سازی نشریات علمی نوظهور اختصاص دارد. این نشریات در مسیر ارتقا به ایندکس های اصلی تر مانند SCIE، SSCI یا AHCI قرار دارند. ESCI فرصتی برای مجلات جدیدتر فراهم می کند تا کیفیت و تأثیرگذاری خود را نشان دهند و به تدریج به سطوح بالاتر ارتقا یابند.

مقاله ISI برای چه کسانی مفید است

داشتن مقاله ISI برای دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی، به ویژه دکتری، و اعضای هیئت علمی دانشگاه ها یک الزام و امتیاز محسوب می شود. در مصاحبه های دکتری، چاپ مقاله ISI ضریب و امتیاز بالایی به همراه دارد. این امر در مراحل پیش دفاع و دفاع دکتری نیز به همین ترتیب است و نشان دهنده توانایی پژوهشی و نگارشی دانشجو است.

برای اپلای و اخذ بورسیه از دانشگاه های خارج از کشور، مقالات ISI تأثیر قابل توجهی در افزایش شانس پذیرش و موفقیت متقاضیان دارند. این مقالات، رزومه علمی فرد را تقویت کرده و نشان دهنده توانمندی او در انجام پژوهش های بین المللی و انتشار یافته ها در مجلات معتبر هستند. همچنین، برای ارتقای شغلی اساتید و پژوهشگران، چاپ مقاله ISI یک شاخص مهم عملکردی است. در اینجاست که آموزش مقاله نویسی از اهمیت ویژه ای برخوردار می شود.

آشنایی با ساختار مقاله ISI

نگارش مقاله علمی، به ویژه مقالات ISI، از یک ساختار استاندارد و جهانی پیروی می کند که به فرمت IMRAD (Introduction, Methods, Results, and Discussion) معروف است. این ساختار در سال 1979 توسط انجمن استانداردهای ملی آمریکا به عنوان یک چارچوب استاندارد معرفی شد. رعایت این اصول ساختاری، به خوانایی، انسجام و اعتبار مقاله کمک شایانی می کند و امکان داوری همتا را تسهیل می بخشد.

فرمت IMRAD اطمینان می دهد که تمامی بخش های ضروری یک پژوهش علمی به صورت منطقی و منظم ارائه شوند. این چارچوب به پژوهشگران اجازه می دهد تا یافته های خود را به شیوه ای شفاف و قابل فهم به جامعه علمی ارائه دهند و به دیگر محققان امکان تکرار و اعتبارسنجی مطالعات را می دهد. در ادامه به تشریح اجزای اصلی این ساختار می پردازیم.

عنوان و چکیده مقاله

عنوان مقاله، اولین عنصری است که خواننده با آن مواجه می شود و باید به طور دقیق و جامع، محتوای اصلی پژوهش را در یک جمله کوتاه منعکس کند. یک عنوان موثر باید شامل نام موجود زنده یا سیستم مورد مطالعه، جنبه خاص مورد بررسی، و متغیرهای دستکاری شده باشد. خلاقیت در انتخاب واژگان و ساختار گرامری می تواند جذابیت عنوان را افزایش دهد، اما طولانی شدن بیش از حد آن، از جذابیتش می کاهد.

چکیده (Abstract) خلاصه ای فشرده و مستقل از کل مقاله است که معمولاً در یک یا دو پاراگراف ارائه می شود. این بخش باید هدف اصلی مطالعه، روش های به کار رفته، نتایج کلیدی و نتیجه گیری های اصلی را شامل شود. تعداد کلمات چکیده معمولاً بین 150 تا 300 کلمه است و باید به گونه ای نوشته شود که خواننده با مطالعه آن، تصویری کلی و جامع از پژوهش به دست آورد و تصمیم به مطالعه کامل مقاله بگیرد.

در انتهای چکیده، کلمات کلیدی (Keywords) قرار می گیرند که به هدایت کاربران در موتورهای جستجو به مقاله شما کمک می کنند. این کلمات باید مهم ترین مفاهیم و موجودیت های مقاله را پوشش دهند و معمولاً بین پنج تا هفت کلمه هستند. نکته مهم این است که از مخفف کلمات در این بخش استفاده نشود، حتی اگر کاربرد رایجی بین پژوهشگران داشته باشند.

مقدمه

مقدمه (Introduction) مقاله، پیش زمینه ای کافی درباره موضوع تحقیق ارائه می دهد و فرضیات پیشنهادی شما را به طور واضح بیان می کند. این بخش به طرح سوالات اصلی پژوهش می پردازد و اهمیت و پیشینه موضوع را تشریح می کند. همچنین، پژوهش های مرتبطی که توسط دیگر محققان انجام شده اند، به اختصار ذکر می گردند تا خواننده با فضای کلی موضوع آشنا شود.

مقدمه باید شامل سه بخش اصلی باشد: توضیح ماهیت مسئله و وضعیت کنونی دانش بشر در مورد آن، بیان هدف، حوزه و روش کلی تحقیق شما، و در نهایت، ارائه فرضیه ها و پیش بینی هایتان. در این بخش، باید به اندازه ای به پیشینه موضوع بپردازید که خواننده درک کند چرا این موضوع به عنوان یک چالش و سوال برای شما مطرح شده است و چرا فرضیات شما منطقی به نظر می رسند.

همچنین، در این قسمت باید سؤالاتی که به دنبال پاسخ آن ها هستید و متغیرهایی که بررسی کرده اید، ذکر شوند. فرضیه ها باید بر اساس شواهد و دلایل مشخص مطرح گردند و نتایج احتمالی پیش بینی شوند. لازم به ذکر است که بخش مقدمه باید با افعال ماضی (گذشته ساده) یا مضارع (حال ساده) نوشته شود و از به کار بردن زمان آینده اجتناب شود.

نکته مهم: از کپی کردن مستقیم متن مقالات دیگر اکیداً خودداری کنید؛ مقالات با نرم افزارهای تشخیص سرقت ادبی مورد بررسی قرار می گیرند و در صورت وجود جملات همسان، رد خواهند شد.

روش شناسی و نتایج

بخش روش شناسی (Materials and Methods/Methodology) به شرح کامل کلیه مراحل آزمایشی، مواد و ترکیبات مورد استفاده، و تیمارهای مختلف از جمله تیمارهای شاهد (کنترل) اختصاص دارد. توصیف روش ها و آزمایشات باید به اندازه ای دقیق و کامل باشد که هر پژوهشگر دیگری بتواند با خواندن آن، آزمایشات انجام شده را تکرار کند و نتایج را اعتبارسنجی نماید. این شفافیت، از اصول اساسی اخلاق در پژوهش و نشر است.

در این بخش، اطلاعاتی درباره جامعه آماری پژوهش، ابزارها و مواد استفاده شده، و در نهایت مراحل انجام پژوهش ارائه می شود. ترتیب ذکر آزمایشات باید با ترتیبی که یافته ها در بخش «نتایج» بیان می شوند، هماهنگ باشد. افعال مورد استفاده برای توصیف آزمایشات تجربی و نتایج به دست آمده باید ماضی باشند، در حالی که نتیجه گیری از نتایج حاصل باید با افعال مضارع آورده شود.

بخش نتایج (Results) به یافته ها و داده های حاصل از پژوهش اختصاص دارد و باید بدون هیچ گونه اظهار نظر، تفسیر یا جهت گیری درج گردد. گزارش های آماری و توصیفی مربوط به پژوهش در این قسمت ارائه می شوند. داده ها می توانند به صورت شکل و جدول ارائه شوند تا به جذابیت و قابلیت درک مقاله افزوده شود، اما متن باید به گونه ای نوشته شود که خواننده بدون مشاهده اشکال و جداول نیز بتواند نتایج را درک کند.

کلیه نتایج، حتی مواردی که فرضیه شما را پشتیبانی نمی کنند، باید در مقاله ارائه شوند. از ارائه کلیه نتایج در یک شکل یا جدول بپرهیزید و سعی کنید آن ها را در چند شکل یا جدول مجزا نشان دهید تا فهم آن ها برای خواننده دشوار نباشد. توضیح علائم اختصاری و اطلاعات لازم برای درک جداول و تصاویر باید در قسمت زیرنویس آن ها درج شود.

بحث و نتیجه گیری

بخش بحث (Discussion) مهم ترین قسمت یک مقاله ISI است که به تجزیه و تحلیل داده ها و مرتبط ساختن آن ها با مطالعات دیگر می پردازد. تجزیه و تحلیل داده به معنای ارزیابی نتایج شما بر اساس سؤال یا فرضیه اصلی تحقیق است؛ یعنی آیا نتایج حاصل، فرضیه مطرح شده را پشتیبانی، رد یا اصلاح می کنند. این بخش فرصتی برای ادغام نتایج پژوهش شما با نتایج مطالعات قبلی به منظور رسیدن به یک توضیح منطقی برای پدیده های مشاهده شده فراهم می آورد.

در این قسمت، باید توضیحات لازم برای نتایج و مشاهدات غیرمنتظره ارائه شود و فرضیه هایی مطرح گردد که قابل آزمایش باشند. نتایجی که از نظر آماری معنی دار نیستند، در صورتی که جالب توجه باشند و بیانگر مطلب مهمی باشند، می توانند مورد بحث قرار گیرند، اما نمی توانند مبنای نتیجه گیری از پژوهش انجام شده باشند. از تکرار جزئیات داده ها و نتایج در این بخش پرهیز شود.

در برخی مجلات، قسمت بحث و نتایج مقاله در یک بخش ادغام شده اند تا از تکرار جلوگیری شود. این رویکرد برای مقالات ساده تر مناسب است، اما در پژوهش های پیچیده تر ممکن است به سردرگمی خواننده منجر شود. بحث را با خلاصه ای از نکات اصلی که می خواهید خواننده به خاطر بسپارد، پایان دهید و پیشنهاداتی برای بررسی بیشتر موضوع مورد مطالعه ارائه دهید تا راه را برای پژوهش های آتی هموار سازید.

نتیجه گیری (Conclusion) در برخی مجلات به عنوان یک بخش مجزا پس از بحث قرار می گیرد. در این قسمت، نتیجه کلی پژوهش انجام شده، سهم پژوهشگر در افزایش سطح علم در حوزه مربوطه و پیشنهاد برای پژوهش های آتی به صورت خلاصه بیان می شوند. این بخش خلاصه ای از دستاوردها و اهمیت پژوهش را ارائه می دهد.

منابع و پیوست ها

بخش منابع (References) در انتهای مقاله قرار می گیرد و اطلاعات لازم برای بازیابی و استفاده از منابع ذکر شده در متن را در اختیار خوانندگان قرار می دهد. تمامی منابعی که در متن به آن ها استناد شده اند، باید در فهرست مراجع درج شوند و هر مدخل در فهرست مراجع باید دقیقاً با یک استناد در متن مطابقت داشته باشد. این امر به شفافیت و اعتبار علمی پژوهش کمک می کند و از اصول اخلاق در پژوهش و نشر است.

منابع درون متن باید شامل نام محقق و تاریخ نشر مقاله مربوطه باشند و در جایی که از نتایج، روش ها یا فرضیه محقق دیگری استفاده می شود، ذکر گردند. اگر یک مقاله توسط چندین پژوهشگر نوشته شده باشد، معمولاً تنها اسم نویسنده اول و سپس عبارت «همکاران» یا et al. استفاده می شود. تمامی مراجع درون متن باید به شکل کامل در پایان مقاله آورده شوند.

منابع بخش پایانی مقاله معمولاً به ترتیب حروف الفبایی نام نویسندگان یا بر اساس سال انتشار مقالات درج می شوند. فرمت ها و شیوه های مختلفی برای درج مراجع وجود دارد (مانند APA، MLA، Chicago) که باید بر اساس دستورالعمل مجله هدف از یکی از آن ها استفاده شود. استفاده از نرم افزارهای رفرنس دهی مانند EndNote می تواند این فرآیند را تسهیل کند و از خطاهای احتمالی جلوگیری نماید.

پیوست ها (Appendices) شامل اطلاعات تکمیلی مانند تعاریف، اشکال و جداول اضافی هستند که به درک بیشتر مطلب کمک می کنند. این اطلاعات معمولاً پس از قسمت منابع قرار می گیرند تا خواننده در حین مطالعه متن اصلی دچار سردرگمی نشود و در صورت نیاز به اطلاعات بیشتر به این بخش مراجعه کند. عمده ترین کاربرد پیوست ها شامل نمایش آزمایش ها یا پژوهش های منتشر نشده، توصیف ویژگی های تجهیزات پیچیده و تشریح موضوعات جالب توجه است.

استفاده از جدول به شما این امکان را می دهد که مقادیر زیادی از داده ها را در فضای کوچک و محدود نمایش دهید. جداول معمولاً شامل مجموعه ای از داده های عددی با ویرایش سطری و ستونی هستند که این ویژگی به تسهیل مقایسه بین داده ها کمک می کند. در شیوه ی نگارش APA، هر نوع مثال دیداری به غیر از جدول، به عنوان «تصویر» یا «Figure» شناخته می شود. این تصاویر می توانند شامل نمودارها، فلوچارت ها، عکس ها و طراحی ها باشند که باید با وضوح و کیفیت بالا تهیه شوند.

رعایت سبک نگارش صحیح

رعایت سبک نگارش صحیح، اعم از گرامر، املا و علائم نگارشی، برای نگارش یک مقاله علمی معتبر، به ویژه مقالات ISI، از اهمیت بالایی برخوردار است. این اصول نگارشی به وضوح، اختصار و دقت مطالب کمک می کنند و اطمینان می دهند که پیام پژوهشگر به طور مؤثر و بدون ابهام به مخاطبان علمی منتقل شود. استفاده صحیح از زبان علمی، لحن مناسب و ساختار جملات، از ارکان اصلی پذیرش مقاله در مجلات بین المللی است.

پژوهشگران باید از ابتدا مقاله خود را به زبان مورد نظر (معمولاً انگلیسی) بنویسند، زیرا ساختار و طول جملات در زبان های مختلف تفاوت های زیادی دارد و ترجمه از زبان فارسی به انگلیسی ممکن است به کیفیت نگارش آسیب برساند. بازخوانی دقیق و استفاده از نرم افزارهای غلط یاب مانند Grammarly یا ویراستیار برای اطمینان از عدم وجود خطاهای املایی و گرامری ضروری است.

دیدگاه و لحن

در نگارش علمی، به ویژه در مقالات ISI، استفاده از ضمیر اول شخص مفرد (I) به ندرت و با احتیاط انجام می شود. معمولاً توصیه می شود از ضمایر سوم شخص یا جملات مجهول استفاده شود، مگر اینکه نویسنده اثر پژوهشگری برجسته باشد و اعتبار کافی برای اظهارنظر شخصی را کسب کرده باشد. این رویکرد به حفظ لحن بی طرفانه و علمی مقاله کمک می کند.

با این حال، در شیوه های نگارش متعدد، استفاده از افعال و جملات معلوم توصیه می شود. این انتخاب نه تنها به کوتاه تر شدن متن کمک می کند، بلکه معمولاً خوانایی نوشته را افزایش داده و در نتیجه قدرت درک خواننده را بهبود می بخشد. به عنوان مثال، به جای “Experiments have been conducted…” بهتر است از “We conducted an experiment…” استفاده شود (در صورتی که نویسنده جمع باشد).

فعل ها در نوشتار علمی نقش مهمی در ایجاد روابط قوی و مستقیم دارند و باید در انتخاب زمان و وجه دستوری آن ها دقت کافی داشت. لحن مقاله باید تخصصی، بی طرفانه و مستدل باشد. از به کار بردن عبارات عامیانه، احساسی یا مبهم باید پرهیز شود. هدف، انتقال دقیق و واضح اطلاعات علمی است، نه ایجاد جذابیت های ادبی غیرضروری.

وضوح و اختصار مطالب

وضوح و اختصار دو اصل کلیدی در نگارش مقالات علمی، به ویژه مقالات ISI، هستند. وضوح به معنای استفاده از زبان ساده و قابل فهم است که باعث می شود خواننده بتواند ایده ها و نتایج پژوهش را به راحتی درک کند. برای دستیابی به وضوح، باید از جملات کوتاه و مستقیم استفاده کرد، از به کار بردن اصطلاحات پیچیده و غیرضروری پرهیز نمود و ارتباط منطقی بین ایده ها را حفظ کرد.

اختصار به معنای ارائه اطلاعات به شکلی است که از زیاده گویی جلوگیری شود. برای ایجاد مقاله ای مختصر و مفید، باید از تکرار مطالب اجتناب کرد، کلمات و عبارات اضافی را حذف نمود و هر جمله را با هدف مشخصی نوشت. هر کلمه و جمله باید به انتقال پیام اصلی کمک کند. این رویکرد به حفظ تمرکز خواننده و جلوگیری از خستگی او کمک می کند و نشان دهنده تسلط نویسنده بر موضوع است.

برای موفقیت در مقالات ISI، نویسندگان باید به تعادل مناسبی بین وضوح و اختصار دست یابند. متن باید به اندازه کافی روشن باشد تا خواننده بتواند مطلب را درک کند و از سوی دیگر، نباید بیش از حد طولانی یا پیچیده باشد که باعث خستگی یا گیج شدن مخاطب شود. ویراستاری دقیق و چند باره متن پس از نگارش اولیه به بهبود وضوح و اختصار کمک بسیاری می کند.

واژه گزینی و املای ارجح

واژه گزینی در تألیف مقالات ISI نقش بسیار مهمی در انتقال دقیق مفاهیم علمی و جلب توجه داوران و مخاطبان دارد. انتخاب کلمات مناسب باعث می شود که مقاله هم از نظر علمی معتبر باشد و هم برای خواننده قابل فهم تر گردد. باید از واژگان تخصصی و دقیق استفاده شود، اما از اصطلاحات نامفهوم یا بیش از حد پیچیده که به وضوح آسیب می رسانند، پرهیز شود. استفاده از کلمات هم خانواده نیز به غنای لغوی متن کمک می کند.

در نگارش مقالات ISI، ابزارهای ادبی زبان باید به گونه ای استفاده شوند که به وضوح و دقت علمی کمک کنند و از پیچیدگی های اضافی پرهیز شود. به عنوان مثال، فعل باید بدون توجه به عبارات میانی مانند «together, with, including, و as well as» از نظر شخص و تعداد (مفرد یا جمع بودن) با فاعل اصلی جمله هماهنگ باشد. این دقت گرامری از بروز ابهام جلوگیری می کند.

برای املای کلمات، کتاب راهنمای نشر APA و بسیاری از شیوه نامه های نگارشی، فرهنگ لغات دانشگاهی «Merriam-Webster» را به عنوان منبع استاندارد پیشنهاد می کنند. در صورتی که یک کلمه در این فرهنگ لغت یافت نشود، می توانید به لغت نامه «Webster’s Third New International» مراجعه کنید. اگر لغت نامه چندین املا برای یک کلمه ارائه دهد، باید همیشه از اولین گزینه استفاده کنید. همچنین، برای بررسی صحت املای واژه ها و عبارات تخصصی، می توان از موتور جستجوی Google کمک گرفت.

همیشه به اندازه کافی و ضروری از واژه ها برای بیان مقصود خود استفاده کنید و از به کار بردن کلمات اضافی و زائد که به وضوح متن آسیب می رسانند، بپرهیزید.

کاربرد کوته نوشت ها و اعداد

در شیوه نامه ی نگارش APA و سایر شیوه نامه های علمی، قوانین مشخصی برای استفاده از کوته نوشت ها و سرواژه ها (اختصارات) وجود دارد. رعایت این قوانین به نویسنده کمک می کند تا متن خود را دقیق، منسجم و خوانا ارائه دهد. در اولین مرتبه ای که یک عبارت طولانی استفاده می شود، لازم است ابتدا به طور کامل نوشته شود و سپس کوته نوشت یا سرواژه ی مربوطه در داخل پرانتز ذکر شود. در دفعات بعدی، تنها استفاده از کوته نوشت کفایت می کند.

بسیاری از کوته نوشت ها ریشه ی لاتین دارند و به مرور زمان در گفتار و نوشتار زبان انگلیسی رایج شده اند. استفاده از کوته نوشت های رایج برای عبارات طولانی و تکراری، علاوه بر کاهش حجم متن، از تکرارهای غیرضروری و زمان بر جلوگیری می کند. با این حال، استفاده بیش از حد از اختصارات می تواند باعث ابهام یا کاهش دقت مطلب شود، به خصوص اگر برای خوانندگان ناآشنا یا نامفهوم به نظر برسند. در اغلب شیوه های نگارشی، استفاده از سرنام یا کوته نوشت در ابتدای جملات توصیه نمی شود.

در مورد اعداد، قوانین مشخصی برای استفاده از حالت نوشتاری یا ارقام ریاضی وجود دارد. برای مثال، اعداد بزرگتر و مساوی 10 (مانند 12 subjects) و اعدادی که برای مقایسه استفاده می شوند (مانند 2 of 16 responses) باید به صورت عددی نوشته شوند. همچنین، اعداد نشان دهنده تاریخ و سن (مانند 3 years ago) و اعداد مشخص کننده یک مکان خاص در یک مجموعه، کتاب یا جدول (مانند Table 3) نیز به صورت رقمی درج می گردند.

از سوی دیگر، حالت نوشتاری ارقام ریاضی در موارد خاصی به کار گرفته می شود. برای اعداد کوچکتر از 10 که اندازه گیری های دقیق را نشان نمی دهند (مانند eight items)، یا برای اعدادی که آغازکننده جمله، عنوان یا متن سرصفحه هستند (مانند Four patients improved)، باید از حالت نوشتاری استفاده شود. در صورت امکان، برای جلوگیری از آغاز جمله با عدد، می توان جمله بندی متن را تغییر داد تا خوانایی بهبود یابد.

فرمت بندی و قالب بندی مقاله

فرمت بندی و قالب بندی مقاله، جزئیات فنی و ظاهری هستند که نقش مهمی در حرفه ای بودن و پذیرش مقاله ISI ایفا می کنند. رعایت دقیق دستورالعمل های مجله در این خصوص، نشان دهنده دقت نویسنده و احترام او به استانداردهای نشر است. متن مقاله باید بر روی کاغذ سفید استاندارد با ابعاد 21×29.7 سانتی متر (A4) و باکیفیت، به صورت یک خط در میان تایپ گردد. در نرم افزار MS Word، این نوع کاغذ در بخش تنظیمات صفحه قابل انتخاب است.

در برخی منابع، استفاده از کاغذ با سایز Letter توصیه می شود. بنابراین، بهتر است پیش از شروع تایپ و صفحه بندی، با استاد راهنما یا سردبیر نشریه مورد نظر برای ارسال مقاله، هماهنگی و مشورت لازم را انجام دهید. این جزئیات کوچک می توانند در فرآیند داوری همتا تأثیرگذار باشند و از بروز مشکلات احتمالی در مراحل بعدی جلوگیری کنند.

نوع و اندازه قلم

نوع قلم مورد استفاده برای تایپ متن مقاله باید «Times New Roman»، «Courier New» یا قلم های مشابه باشد که از فونت های استاندارد و خوانا در نشریات علمی بین المللی هستند. اندازه قلم نیز باید بین 10 تا 12 تنظیم شود. این انتخاب ها به خوانایی و ظاهر حرفه ای مقاله کمک می کنند و مطابق با استانداردهای اکثر مجلات ISI هستند.

قلم مورد استفاده برای جداول معمولاً «Times New Roman» و برای تصاویر «Arial» است. اندازه قلم نیز بسته به نوع آیتم، بین 8 تا 14 متغیر خواهد بود. تمام نوشته ها، از جمله متن صفحه عنوان و صفحه مراجع، باید به صورت یک خط در میان تایپ شوند. با این حال، در مقالات دانشجویی که بر اساس شیوه نامه APA نوشته می شوند، برخی استثناءها ممکن است وجود داشته باشد که بهتر است با استاد راهنما مشورت شود.

فاصله گذاری و حاشیه صفحات

حاشیه صفحه (Margins) در واقع فضاهای خالی اطراف لبه های کاغذ هستند که متن مقاله در داخل آن ها قرار می گیرد. هر صفحه دارای 4 حاشیه در جهات بالا، پایین، چپ و راست است. اندازه استاندارد حاشیه ها در شیوه های نگارش رایج معمولاً 2.5 سانتی متر یا 1 اینچ در نظر گرفته می شود. این فضای خالی به خوانایی متن کمک کرده و جلوه بصری مناسبی به مقاله می بخشد.

اگر قصد دارید صفحات متن را با شیرازه فنری، گیره یا صحافی به صورت یک فایل منسجم درآورید، باید 1 سانتی متر به حاشیه سمت چپ کاغذ اضافه کنید. این فاصله اضافی به نام “گاتر” یا “شیرازه” شناخته می شود. در متون فارسی، فاصله گاتر به سمت راست کاغذ اعمال می شود، زیرا نوشتار فارسی از راست به چپ است. این نکته به خصوص برای رساله های دکترا و پایان نامه های دانشجویی که باید صحافی شوند، اهمیت دارد.

سرصفحه (Header) و پاصفحه (Footer) به ترتیب در قسمت بالا و پایین تمام صفحات مقاله ظاهر می شوند و معمولاً شامل شماره صفحه، عنوان، تاریخ یا نام نویسنده اثر هستند. در مقالات علمی و پژوهشی، چند واژه کلیدی از عنوان اثر که در قسمت سرصفحه نوشته می شود، عنوان سرصفحه نامیده می شود. این عنوان در گوشه سمت راست بالای تمام صفحات قرار می گیرد و به شناسایی مقاله در هر صفحه کمک می کند.

شماره گذاری صفحات از صفحه عنوان آغاز می شود. شماره هر صفحه در گوشه سمت راست بالا قرار دارد و باید حداقل 2.5 سانتی متر از حاشیه صفحه فاصله داشته باشد و در میان حاشیه بالایی صفحه و اولین سطر نوشته ها قرار گیرد. برای این منظور، می توان از تابع Header and Footer در نرم افزار MS Word استفاده کرد که به طور خودکار شماره صفحه و عنوان سرصفحه را در تمامی صفحات قرار می دهد و از اصول فرمت بندی استاندارد مقالات علمی است.

مراحل ارسال و پذیرش مقاله

پس از اتمام نگارش و ویرایش دقیق مقاله، گام بعدی ارسال آن برای چاپ در یک مجله معتبر بین المللی است. این مرحله خود شامل چندین زیرمرحله حیاتی است که هر یک نیازمند دقت و برنامه ریزی هستند. فرآیند ارسال و پذیرش مقاله ISI می تواند زمان بر و چالش برانگیز باشد، اما با رعایت اصول و نکات کلیدی، شانس موفقیت پژوهشگر به میزان قابل توجهی افزایش می یابد.

انتخاب مجله مناسب، پاسخگویی حرفه ای به نظرات داوران و انجام اصلاحات لازم، و در نهایت، بازبینی نهایی مقاله (پاراف) پیش از چاپ، از جمله مهم ترین مراحلی هستند که باید با جدیت پیگیری شوند. آشنایی با این فرآیندها به پژوهشگر کمک می کند تا با آمادگی کامل وارد این مسیر شود و از بروز خطاهای احتمالی جلوگیری کند و به پذیرش مقاله خود دست یابد.

انتخاب مجله مناسب

انتخاب مجله مناسب یکی از حیاتی ترین گام ها در فرآیند انتشار مقاله ISI است و باید پیش از آغاز نگارش مقاله صورت گیرد. هر مجله فرمت و دستورالعمل نگارشی ویژه خود را دارد؛ بنابراین، تغییر فرمت مقاله برای مجلات مختلف می تواند دشوار و زمان بر باشد. مجله انتخابی شما باید از نوع داوری همتا (Peer-review) و ترجیحا در پایگاه ISI نمایه شده باشد. این انتخاب، بر اساس ضریب تأثیر (Impact Factor) و زمینه تخصصی مجله صورت می گیرد.

شما باید مجله ای را مدنظر قرار دهید که بیشترین ضریب تأثیر را در زمینه کاری شما دارد و مقالاتی که به آن ها استناد می کنید، می توانند راهنمای خوبی برای یافتن چنین مجلاتی باشند. ژورنال ها در صفحه اصلی خود، زمینه های مورد علاقه خود را ذکر کرده اند که حتماً باید به آن توجه داشته باشید؛ زیرا ژورنال ها تمایلی به چاپ مقالات غیرمرتبط ندارند و چاپ مقاله در ژورنال نامرتبط باعث می شود که افراد کمتری به مقاله شما ارجاع کنند.

موارد دیگری که برای ارسال مقاله باید به آن توجه کنید، شامل هزینه چاپ مقاله در آن مجله، دسترسی آزاد بودن مجله (Open Access) و مدت زمان تقریبی از ثبت (Submit) مقاله تا پذیرش (Acceptance) آن است. این عوامل می توانند در تصمیم گیری برای انتخاب مجله نقش مهمی ایفا کنند و باید با دقت بررسی شوند تا با اهداف و منابع پژوهشگر همخوانی داشته باشند.

پاسخ به نظرات داوران

شرط اصلی پذیرش و چاپ مقاله در مجلات علمی، پاسخگویی دقیق و مناسب به سؤالات داوران و ویرایش مقاله بر اساس نظرات آن ها است. هنگامی که مقاله را ارسال می کنید، ابتدا سردبیر مجله آن را از نظر ارتباط با حوزه کاری مجله و رعایت استانداردهای کلی بررسی می کند. اگر سردبیر مقاله را قابل چاپ ارزیابی کند، آن را به منظور داوری همتا (Peer review) برای دو یا چند داور مستقل ارسال می کند.

داوران مقاله را می خوانند و اگر قابل چاپ باشد، تغییرات و ویرایش های لازم را در فرم داوری ذکر کرده و آن را به سردبیر تحویل می دهند. سردبیر نیز اصلاحات موردنیاز را برای نویسنده مسئول ارسال می کند. شما باید به تک تک سؤالات داوران پاسخ داده و اصلاحات مورد نظر آن ها را انجام دهید. پس از ویرایش مقاله، نسخه جدید را همراه با یک نامه محترمانه که در آن انجام اصلاحات را قید کرده اید، برای سردبیر ارسال می کنید.

توجه داشته باشید که نظرات داوران، هر چقدر هم از نظر شما نادرست باشد، باید به آن احترام بگذارید. می توانید توضیحات لازم را به داور ارائه کنید تا سوءتفاهم ایجاد شده را برطرف کنید، اما از بحث و مجادله بپرهیزید. همچنین در نظر داشته باشید که مقاله شما ممکن است بارها برگشت خورده و از شما یک سری اصلاحات جدید درخواست شود. باید صبور باشید و به نظرات واکنش مناسب نشان دهید تا فرآیند پذیرش مقاله با موفقیت طی شود.

پذیرش و پاراف مقاله

پس از انجام آخرین اصلاحات و تأیید نهایی توسط سردبیر و داوران، نامه پذیرش مقاله (Acceptance Letter) برای شما ارسال می شود که مرحله ای بسیار خوشحال کننده و نتیجه تلاش های پژوهشی است. اما کار شما هنوز به پایان نرسیده است؛ پیش از چاپ نهایی مقاله، نسخه نهایی جهت چاپ که به آن پاراف (Proof checking) گفته می شود، برای شما ارسال می گردد و شما باید مقاله خود را مجدداً به دقت بازبینی کنید.

این بازبینی نهایی بسیار حیاتی است، چرا که ممکن است خطاهای کوچک املایی یا گرامری هم از نظر شما و هم از نظر داوران پنهان مانده باشد، یا اشتباهات مربوط به فرمت بندی و قالب بندی پس از تبدیل مقاله به فرمت چاپی رخ داده باشند. این خطاها باید پیش از انتشار برطرف شوند تا کیفیت نهایی مقاله حفظ گردد. به همین دلیل لازم است که شما مقاله را پیش از چاپ به طور کامل بررسی کنید.

در صورت مشاهده هر گونه خطا یا مورد نامناسب در پاراف، مراتب را در مهلت تعیین شده به سردبیر اطلاع دهید. این مرحله پایانی، تضمین کننده این است که مقاله شما با بالاترین کیفیت و بدون هیچ گونه ایرادی به دست خوانندگان برسد و اعتبار پژوهش شما حفظ شود. این دقت در مراحل پایانی، نشان دهنده حرفه ای گری پژوهشگر و احترام به جامعه علمی است.

فرآیند نگارش و چاپ مقاله ISI، یک مسیر گام به گام است که هر مرحله آن، نیازمند دقت، دانش و صبر است. از انتخاب موضوع تا پاسخ به داوران، هر جزء نقش خود را در موفقیت نهایی ایفا می کند.

سوالات متداول

ISI مخفف چیست؟

ISI مخفف عبارت Institute for Scientific Information است. این موسسه یک پایگاه استنادی معتبر است که نشریات علمی را بر اساس استانداردهای خاص خود نمایه می کند و در حال حاضر توسط موسسه Clarivate اداره می شود.

تفاوت مقاله ISI با مقالات علمی پژوهشی دیگر چیست؟

مقاله ISI به مقالاتی گفته می شود که در مجلات نمایه شده در پایگاه Web of Science (که قبلاً ISI نام داشت) منتشر شده اند. این مجلات از اعتبار بین المللی بالایی برخوردارند و فرآیند داوری سختگیرانه تری دارند، در حالی که مقالات علمی پژوهشی ممکن است در مجلات داخلی یا مجلاتی با استانداردهای متفاوت منتشر شوند.

چه مدت زمانی برای نگارش یک مقاله ISI لازم است؟

مدت زمان نگارش یک مقاله ISI به عوامل مختلفی از جمله پیچیدگی موضوع، میزان داده های مورد نیاز، تجربه پژوهشگر و زمان صرف شده برای نگارش و ویرایش بستگی دارد. این فرآیند می تواند از چند ماه تا یک سال یا بیشتر متغیر باشد.

آیا برای چاپ مقاله ISI باید هزینه پرداخت کرد؟

بسیاری از مجلات ISI برای چاپ مقاله هزینه ای دریافت نمی کنند (به خصوص مجلات سابسکریپشن). با این حال، برخی از مجلات با دسترسی آزاد (Open Access) ممکن است برای پوشش هزینه های انتشار و داوری، از نویسندگان هزینه ای دریافت کنند که باید پیش از ارسال مقاله بررسی شود.

چگونه از رد شدن مقاله ISI جلوگیری کنیم؟

برای جلوگیری از رد شدن مقاله ISI، باید به دقت ساختار و دستورالعمل های مجله هدف را رعایت کنید، کیفیت علمی و نگارشی مقاله را بالا ببرید، از سرقت ادبی پرهیز کنید، به نظرات داوران با دقت پاسخ دهید و مقاله را به زبان علمی و صحیح بنویسید.