لوستر و تاریخچه آن
تاریخچه لوستر به حدود ۱۵۰۰ سال پیش و دوران بیزانس برمی‌گردد. جایی که از وسیله‌های بزرگی برای نگهداری چراغ نفتی استفاده میشد و به آنها پلی کندلا می‌گفتند. این وسیله‌ها با زنجیر از سقف آویزان شده و شمع‌ها داخل سینی‌هایی که روی آن تعبیه شده بود قرار می‌گرفتند. در همان زمان وسیله مشابهی که به جای زنجیر روی پایه فلزی قرار می‌گرفت در ایران باستان و حکومت سلجوقیان استفاده میشد. این دو مورد به گواه تاریخ اولین مواردی هستند که استفاده از وسیله‌هایی مشابه لوسترهای امروزی ثبت گردیده است.
اما در اوایل قرون وسطی، استفاده از پلی کندلا رواج یافت و به خاطر گران بودن و ارتفاع آن، فقط در مکان‌های بزرگ مانند کلیساها و کنیسه‌ها یا خانه‌های اشرافی که سقف بلندی داشتند استفاده می‌گردید. شکل کلی این لوسترها از یک قاب بزرگ برنزی یا آهنی و تعدادی بشر مخروطی یا کروی روی آن تشکیل شده بود. داخل بشرها پر از روغن بود و به وسیله فتیله می‌توانستند آن را روشن کنند.آباژور نیز نوعی لوستر زمینی به حساب می آید.
نسل اولیه لوسترها
نسل بعدی لوسترها دیگر از ظرف‌های روغنی ساخته نشده بود و به جای آن از شمع استفاده می‌گردید. به همین دلیل لوسترها سبک‌تر ولی گران‌تر شدند. در نتیجه باز هم فقط طبقه اشراف از آن استفاده می‌کردند و این بار به جای اتاق‌های بزرگ با سقف‌های بلند، در اتاق‌های کوچک و اتاق خواب نیز از لوستر استفاده می‌گردید. از اوایل قرن پانزدهم طراحی‌های متنوعی برای لوسترها پدید آمد که عمدتا به دلیل لوکس بودن از طرح‌های تاج مانند استفاده میشد.
در آن زمان لوستر به نمادی از اشرافی گری تبدیل شده بود و ثروتمندان برای نشان دادن توان مالی خود اقدام به سفارش لوسترهایی با طرح‌های بزرگ و پادشاهی می‌کردند. همچنین کاخ پادشاه‌ها نیز همواره دارای بهترین و بزرگ‌ترین لوسترهای دوران خود بود که یکی از معروف‌ترین آنها لوسترهای تهیه شده از عاج در کاخ پادشاهی موتاپا است.
لوسترهای شیشه‌ای: تحولی برای عموم مردم
در اوایل قرن هجدهم میلادی نوع خاصی از لوسترهای پر زرق و برق با بازوهای بلند و منحنی شکل و تعداد بسیار زیادی شمع رواج پیدا کرد. این لوسترها عمدتا از فلز ریخته‌گری شده یا چوب‌های کنده کاری شده درست می‌شدند. اما کماکان لوستر یک وسیله تجملاتی بود که در خانه بازرگانان و اشراف وجود داشت. اما در اواسط قرن هجدهم با پیشرفت‌هایی که در صنعت شیشه‌سازی به وجود آمد و کریستال‌های ارزان قیمت وارد بازار شد، لوسترها نیز تحولی چشمگیر به خود دیدند. به خاطر خاصیت پراکندگی نور که در شیشه وجود دارد، لوسترهای شیشه‌ای برش خورده به مدت بیش از ۱۰۰ سال به وسیله‌ای رایج برای تزئین خانه‌ها تبدیل شد.
در آن سال‌ها ونیز و بوهم (منطقه‌ای در مرکز اروپا – جمهوری چک فعلی) به مرکز اصلی لوستر سازی اروپا تبدیل شده بود. در آن سال‌ها بود که رقابت برای ساخت لوسترهای جدید و متفاوت باعث شده بود تا کارخانه‌های شیشه ایتالیا از ترکیب شیشه‌های رنگی و اشکالی مانند برگ و گل و میوه برای تولید لوسترهای خاص استفاده می‌کردند. نوع خاصی از شیشه که به آن سودا می‌گفتند به عنوان اصلی‌ترین ماده برای تزئین لوستر استفاده می‌گردید که البته شکل دادن به آن نیازمند مهارت بالایی بود و تولید آن نیز بسیار زمان‌بر بود.
این نوع جدید از لوستر، برای تزئینات خاص لعابدار، سیوکا نامیده میشد. مجلل‌ترین لوسترها در آن زمان شامل یک قاب فلزی پوشیده شده با شیشه‌های کوچک رنگی بود. در واقع طراحی‌های خاص آن دوران بود که شکل فعلی و رایج لوسترها را پدید آورد. شکلی که در حال حاضر شامل تعداد زیادی بازوی شیشه‌ای یا فلزی است که در مرکز آن فضایی تو خالی وجود دارد.
زمان تغییرات اساسی لوسترها
در اواسط قرن نوزدهم، با فراگیر شدن روشنایی گاز، لوسترهایی که از گاز استفاده می‌کردند کم کم جای لوسترهای شمعی را پر کردند. به همین دلیل تغییرات اساسی در طراحی لوسترها شروع شد. در دهه 1890، با ظهور نور الکتریکی، برخی از لوسترها هم از گاز و هم از برق استفاده می‌کردند. با گسترش توزیع برق، لوسترهای برقی رواح یافتند که به آنها الکترولیر (electrolier) می‌گفتند. در این زمان بود که لوسترها به دلیل اقتصادی شدن در دسترس عموم قرار گرفتند و به دلیل سبک بودن وزن لامپ به نسبت شمع، لوسترهایی با روشنایی زیاد تولید شدند و دیگر از حالت تجملاتی خارج شد.
معروف‌ترین لوسترهای جهان
لوسترهای معروف و قدیمی زیادی در جهان ساخته شده‌اند که بیشتر آنها را در کلیساها و کاخ‌ها نصب شده‌اند.
کاخ باکینگهام در انگلستان یکی از معروف‌ترین لوسترهای دنیا را دارد. در واقع این کاخ از گذشته دور نیز همواره با لوسترهای بزرگ و خاص خودش شناخته می‌شده است. جرج ششم یکی از پادشاهان این کاخ بیش از ۳۰ کارگر فقط برای روشن نگه داشتن شمع‌های لوسترهای خود استخدام کرده بود. البته بعد از پیشرفت لوسترها و استفاده از لامپ به جای شمع دیگر نیاز به این تعداد کارگر نبود. در حال حاضر لوسترهای این کاخ به وسیله کنترل از راه دور به پایین آورده می‌شوند و بعد از تمیز شدن دوباره به بالای سقف برده می‌شوند.
خانه اپرای پاریس نیز یکی از لوسترهای معروف دنیا را در خود جای داده است. البته شهرت این لوستر نه فقط به خاطر بزرگی و زیبایی آن بلکه به خاطر افتادن آن است! در 20 مه 1896، یکی از وزنه‌های این لوستر شکسته شد و از سقف به داخل سالن سقوط کرد و در این حادثه یک نگهبانان کشته شد. این حادثه الهام‌بخش یکی از صحنه‌های معروف‌تر در رمان گوتیک کلاسیک گاستون لرو در سال 1910 به نام شبح اپرا بود.
اما لوسترهای اپرای متروپولیتن نیویورک چیزی بیش از یک لوستر تجملاتی هستند. این ۲۳ لوستر که در سال ۱۹۶۶ توسط هانس هارالد راث طراحی شدند، به عنوان هدیه از طرف دولت سوئیس به آمریکا برای قدردانی از طرح مارشال پیشکش اپرای نیویورک شدند (طرح مارشال طرحی بود که طی آن ایالات متحده برای کمک به اقتصاد اروپا پس از جنگ ویرانگر دوم متعهد می‌شود ۱۲ میلیارد دلار به اروپای غربی کمک کند)
تفرجگاه وگاس در آمریکا نیز یکی از خیره کننده‌ترین لوسترهای دنیا را در خود جای داده است. این لوستر که توسط شرکت طراحی و معماری مشهور Rockwell Group طراحی شده است یک شگفتی معماری است که بیش از 2 میلیون دانه کریستال، سه میله مجلل و موسیقی منحصر به فرد را در یکدیگر ترکیب می‌کند.
در این مطلب تاریخچه مختصری از لوسترها و نحوه پیدایش آنها به شما ارائه دادیم.