انواع زعفران و ویژگی های مربوط به هر کدام

زعفران یکی از انواع محصولات و چاشنی های گران قیمتی است که دارای خواص فراوانی است و در اکثر غذاها می توان از آن استفاده کرد. همچنین علاوه بر مصرف خوراکی ، این محصول مهم دارای مصرف دارویی نیز است و به منظور درمان نیز از آن استفاده می شود. احتمالاً هنگام خرید زعفران با این سوال از سمت فروشنده مواجه شده اید که چه نوع زعفرانی می خواهید ؟

این سوال موضوع مهمی در خرید زعفران است و مهم ترین نکته در آن داشتن شناخت کامل از انواع مختلف زعفران و دانستن ویژگی های مربوط به هر کدام است. در این مقاله قصد داریم ضمن معرفی انواع مختلف زعفران ، به بیان ویژگی های مربوط به هر کدام بپردازیم تا شما به طور کامل با این محصول مهم آشنا شده و هنگام خرید آن سردرگم نشوید و بتوانید محصول مورد نیاز و مد نظر خود را خریداری کنید. پس تا انتها همراه ما باشید.

آشنایی با زعفران

همان طور که می ‌دانید زعفران یکی از ادویه های بسیار گران قیمت است و از رنگ سرخی برخوردار است و به همین دلیل به این محصول طلای سرخ نیز گفته می‌ شود. زعفران ها بر اساس ویژگی ها و خصوصیاتی که دارند به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند که در ادامه به معرفی آن ها خواهیم پرداخت. در رابطه با زعفران باید به این نکته توجه داشت که هر چه زعفران خالص تر باشد دارای عطر و قدرت رنگ دهی بهتری است و به اصطلاح عیار بالاتری دارد. از طرف دیگر کیفیت زعفران به محل کشت و روش خشک کردن آن نیز بستگی دارد و می ‌توان با توجه به منطقه ای که زعفران در آن کشت می شود نیز به کیفیت محصول آن پی برد. برای مثال : بهترین زعفران کشور و حتی بهترین زعفران دنیا در استان خراسان و مخصوصاً خراسان جنوبی کشت می شود که به زعفران قاینات شهرت دارد.

انواع زعفران و ویژگی های هر کدام

همان طور که گفته شد زعفران ها بر اساس منطقه ای که در آن به عمل می‌ آیند و همین طور با توجه به کیفیت و استفاده ای که دارند به انواع مختلفی تقسیم بندی می شوند. در این جا قصد داریم شما را با ۵ نمونه از مشهورترین انواع زعفران آشنا کرده و ویژگی ‌ها و مشخصات مربوط به هر کدام را برای شما بیان کنیم. این تقسیم بندی های زعفران با توجه به روش جدا کردن کلاله از خامه زعفران انجام می شود. به طور کلی انواع زعفران شامل موارد زیر است:

• زعفران نگین ( Negin saffron )

اولین نوع از انواع مختلف زعفران با نام زعفران نگین شناخته می ‌شود. این نوع زعفران فقط دارای بخش های قرمز رنگ کلاله زعفران است و هیچ نوع بخش سفید یا زرد رنگی در آن مشاهده نمی شود. این نوع از زعفران جزو انواع مرغوب و بسیار با کیفیت زعفران محسوب می ‌شود و از جمله ویژگی‌های ظاهری آن داشتن رشته های درشت و حجیم است ، که ظاهر بسیار زیبایی به آن بخشیده است. این زعفران نسبت به سایر نمونه ها دارای عطر و بو و قدرت رنگ دهی بسیار بالایی است که در میان سایر نمونه‌ های زعفران زبانزد است. این نوع از زعفران در کشور ما یکی از بهترین نمونه ها محسوب می ‌شود و قیمت بسیار زیادی هم دارد که به همین علت از آن بیش تر به منظور صادرات استفاده می شود.

از جمله مهم ترین ویژگی های زعفران نگین می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• در آخر کلاله های زعفران رنگ سفید مشاهده نمی شود و تمام بخش های آن قرمز رنگ است ؛
• این زعفران دارای ظاهری درشت و رنگ بسیار زیبایی است ؛
• زعفران نگین به طور کامل در قسمت کلاله دارای سه شاخه جداگانه است ؛
• در این نوع زعفران به هیچ وجه رشته های به هم چسبیده به چشم نمی خورد ؛
• در زعفران نگین به هیچ وجه فرخوردگی دیده نمی شود.

زعفران نگین به روش های مختلفی فرآوری می ‌شود و بر اساس همین روش های مختلف ، دارای گونه های مختلفی نیز است که در ادامه به طور مختصر به معرفی هر کدام از آن ها می پردازیم :

• زعفران سوپر نگین : یکی از بهترین نمونه ها و می ‌توان گفت انواع درجه یک زعفران نگین ، زعفران سوپر نگین است که به عنوان شناسنامه زعفران در جهان به بازار معرفی و عرضه می شود. این نوع از زعفران در میان گونه ‌های مختلف زعفران از کیفیت و قیمت بالاتری برخوردار است و در جهان شهرت زیادی پیدا کرده است. کیفیت رنگ دهی این زعفران بسیار بالاست و از ظاهر زیبایی نیز برخوردار است. به همین دلیل گزینه بسیار مناسبی برای صادرات به کشورهایی مانند : ژاپن ، چین ، هند و به‌ طورکلی کشورهای آسیایی محسوب می شود.
• زعفران نگین درجه دو : یکی دیگر از انواع نمونه های زعفران نگین ، زعفران نگین درجه دو است که دارای کیفیتی متوسط و رو به بالا است. این نوع زعفران نگین هم گزینه مناسبی برای صادرات به کشورهای دیگر محسوب می شود.
• زعفران نگین پرسی : این نوع از زعفران به دلیل روشن خشک کردن آن به نام زعفران نگین پرسی یا همان اتویی شناخته می شود. به این صورت که اگر سر کلاله زعفران در اثر فشار فیزیکی یا فشار هوا به حالت شمشیری یا تخت تبدیل شود زعفرانی که به وجود می‌آید زعفران نگین پرسی خواهد بود. این نوع از زعفران زمان کمی است که در بازار رایج شده و در حال حاضر معمولاً برای صادرات از نوع زعفران پرسی استفاده می شود.
• زعفران شبه نگین : یکی دیگر از انواع نمونه های زعفران نگین ، زعفران شبه نگین است که در مقایسه با دیگر اقسام زعفران نگین از کیفیت پایین تری برخوردار است. ولی نکته مثبت آن قیمت مناسب این نوع زعفران است. به همین دلیل پیشنهاد می ‌شود افرادی که به دنبال زعفران نگین هستند ولی می‌ خواهند قیمت مناسبی را تجربه کند ؛ زعفران شبه نگین را تهیه کنند.

 

• زعفران سرگل ( Sargol saffron )

یکی دیگر از انواع مختلف زعفران با نام زعفران سرگل شناخته می شود که همان زعفرانی است که به طور معمول در بازار در بسته بندی های یک مثقالی ، یک گرمی و وزن های مشابه برای مصرف خوانوار عرضه می شود. این نوع از زعفران از ابتدای کلاله زعفران یا همان سر قلم تهیه می شود. از جمله ویژگی‌های زعفران سرگل می‌توان به : قدرت رنگ دهی بالا و عطر و طعم خوب آن اشاره کرد.

در این نوع زعفران نیز مانند زعفران نگین بخش های زرد رنگ زعفران یا ریشه زعفران به چشم نمی ‌خورد و فقط بخش های کلاله یا همان رشته های بریده شده و قرمز رنگ زعفران به صورت کاملا تمیز و جدا جدا از یکدیگر وجود دارند. این نوع از زعفران در مقایسه با انواع دیگر زعفران از تکه های شکسته و خرد شده بیش تری برخوردار است که می تواند یکی از راه های شناخت این نوع زعفران باشد. از طرف دیگر جالب است که بدانید این نوع از زعفران با نام‌ های دیگری مانند : زعفران سر ریشه ، زعفران ممتاز یا زعفران سرقلم نیز در بازار شناخته می شود.

زعفران سرگل از ویژگی های خاصی برخوردار است که مهم ترین آن ها عبارتند از :

• تمام رشته های بریده شده زعفران یا کلاله های زعفران سرگل از یکدیگر جدا هستند ؛
• در کلاله آن هیچ اثری از بخش های سفید یا زرد رنگ وجود ندارد و تماما قرمز رنگ است ؛
• این نوع زعفران به هیچ وجه در هم تنیده و به هم چسبیده نیست ؛
• دارای رنگ و ظاهر زیبایی است ؛
• این رشته های زعفران نیز به نسبت ضخیم هستند ؛
• از این نوع زعفران استفاده های مختلفی می شود که از جمله آن ها می ‌توان به : مصرف خانگی ، مصارف درمانی و همین طور استفاده های صنعتی اشاره کرد. زعفران سرگل نیز جزو یکی از انواع زعفران های صادراتی محسوب می شود.

 

• زعفران پوشال ( Pushal Saffron )

یکی دیگر از انواع زعفران موجود در کشور زعفران پوشال است. این نوع زعفران از کلاله هایی با رنگ قرمز همراه با بخشی از خامه تشکیل شده است. منظور از خامه بخش سفید رنگ زعفران است که در این نوع زعفران بین ۳ تا ۵ میلی متر را تشکیل می دهد. این نوع از زعفران در ابتدای فصل برداشت تولید می شود و نسبت به دیگر گل‌های زعفران از ماندگاری بیش تری برخوردار است ، زیرا همراه با کلاله های قرمز رنگ خود مقداری از خامه را نیز همراه دارد. به طور معمول از هر ۱۰۰ کیلوگرم گل زعفران معمولاً یک کیلوگرم زعفران پوشال گرفته می ‌شود.

زعفران های پوشال در مقایسه با زعفران های دسته یا دختر پیچ دارای قدرت رنگ دهی بیش تری هستند ؛ زیرا نسبت بخش کلاله آن ها از زعفران دسته بیش تر است. برخی از مردم بر این عقیده هستند که احتمال تقلب در زعفران های پوشال نسبت به انواع دیگر زعفران کم تر است ، زیرا کلاله به خامه آن متصل است و راحت تر می توان اصل بودن یا تقلبی بودن آن را تشخیص داد. به همین دلیل می توان گفت این نوع زعفران طرفداران زیادی دارد.

زعفران پوشال از ویژگی های خاصی برخوردار است که برخی از آن ها عبارتند از :

• این نوع زعفران دارای درهم تنیدگی یا فرخوردگی است ؛
• در بخش انتهای کلاله آن مقداری خامه سفید رنگ دیده می شود ؛
• تکه های آن به هیچ وجه به یکدیگر چسبیده نیست ؛
• دارای رنگ زیبایی است ؛
• رشته های آن معمولاً به شکل کلاف هستند.

 

• زعفران دسته یا زعفران دخترپیچ ( Bunch Saffron )

یکی دیگر از انواع مختلف زعفران زعفران دسته یا دختر پیچ است که می توان گفت یکی از اصلی ترین و پایه ای ترین انواع زعفران محسوب می شود. این نوع از زعفران روش تهیه ساده ای برخوردار است ، به این صورت که رشته های زعفران به صورت کامل یعنی با قسمت سفید و زرد رنگ از گل زعفران جدا می شوند و در کنار هم به صورت مرتب چیده می شوند و پس از خشک شدن زعفرانی که حاصل می آید ترکیبی از خود کلاله و خامه زعفران است.

این نوع زعفران بر اساس کیفیتی که دارد ممکن است دارای قسمت کلاله بلندتر یا کوتاه ‌تری باشد که البته این ویژگی به سلیقه افرادی که زعفران را پاک می کنند که معمولاً هم خانم هستند بستگی دارد. این نمونه زعفران در مقایسه با سایر انواع زعفران دارای قیمت بهتر و مناسب تری است و معمولاً برای مصرف خانگی گزینه بسیار مناسبی محسوب می شود. این نوع از زعفران جزو زیباترین انواع زعفران است و طرفداران بسیاری را در بین اقشار مختلف دارد. در این نوع زعفران نیز احتمال تقلب و خطا نسبت به نمونه های سرگل و نگین کم تر است.

• زعفران ریشه یا کنج یا سفید ( white )

در ابتدا شاید با مشاهده عنوان این نوع زعفران این طور گمان کنید که زعفران ریشه یا کنج منظور همان ریشه زعفران است که در خاک قرار می ‌گیرد. اما باید گفت این تصور اشتباه است. منظور از زعفران ریشه قسمت سفید رنگ زعفران است که در انتهای کلاله زعفران قرار دارد. به این قسمت ریشه زعفران گفته می شود در توضیح این نوع از زعفران باید گفت که ریشه زعفران از تمام خواص و فواید بخش های رنگی یا قرمز رنگ زعفران برخوردار است و تنها تفاوت آن با قسمت قرمز رنگ زعفران در این است که زعفران ریشه قدرت رنگ دهی قسمت قرمز رنگ یا کلاله را ندارد.

این نوع زعفران به دلیل داشتن این ویژگی از قیمت به مراتب پایین تری نسبت به انواع دیگر زعفران برخوردار است ولی باید گفت خواص زعفران را به طور کامل دارد به همین دلیل توصیه می ‌شود اگر زعفران را فقط و فقط برای مصارف درمانی تهیه می کنید و رنگ آن برای شما مطرح نیست می توانید نسبت به خرید زعفران ریشه یا همان ریشه زعفران اقدام کنید.

بهترین نوع زعفران

همان طور که در معرفی انواع مختلف زعفران نیز اشاره شد یکی از بهترین انواع زعفران زعفران نگین یا زعفران نگینی است. این نوع از زعفران دارای انواع مختلفی است که به توضیح آن ها پرداخته شد و به عنوان بهترین و گران بهاترین نوع زعفران در جهان شناخته می‌شود که از آن به منظور صادرات به کشورهای دیگر استفاده می شود. این نوع زعفران از قدرت رنگ دهی بالایی برخوردار است و دارای رشته های ضخیم و حجیمی است.
افرادی که به دنبال زعفرانی با ظاهر بسیار زیبا و قدرت رنگ دهی بالا هستند می ‌توانند از زعفران نگین استفاده کنند.

قیمت انواع زعفران

تولید و تهیه زعفران جزو کارهای زمان‌ بر و بسیار پر هزینه محسوب می شود و هر کدام از انواع مختلف آن به روش های فرآوری خاصی نیاز دارد که این روش ها روی هزینه نهایی زعفران نیز به عبارتی روی قیمت زعفران تاثیر گذار است. به همین دلیل هر کدام از انواع مختلف زعفران جدا از خصوصیات و ویژگی هایی که دارند بر اساس زحمت و هزینه ای که برای فرآوری و تولید آن ها صرف می ‌شود از قیمت های مختلفی برخوردار هستند که یکی از گران ترین انواع زعفران که کیفیت بسیار بالایی هم دارد ، زعفران نگین است و به دلیل قیمت بالای آن بیش تر از آن برای صادرات به کشورهای آسیایی استفاده می شود.

نتیجه گیری

همان طور که در این مقاله اشاره شد زعفران جزو محصولات و چاشنی های پرخاصیت و ارزشمند است که در سرتاسر جهان طرفداران زیادی دارد و علاوه بر مصرف خانگی و استفاده در غذاهای مختلف از آن به عنوان دارویی موثر برای بیماری های گوناگون استفاده می شود. در این مقاله سعی بر این بود انواع مختلف زعفران همراه با ویژگی ها و خواص هر کدام به طور کامل به شما معرفی شود تا بتوانید با استفاده از این شناخت زعفران مناسبی را با توجه به نیاز و نوع مصرفی که از آن انتظار دارید انتخاب و تهیه کنید. به طور کلی باید گفت تمامی انواع زعفران از نظر خواص و جنبه دارویی با یکدیگر یکسان هستند و تفاوت عمده آن ها از نظر عطر و قدرت رنگ دهی است. پس اگر زعفران را برای مصرف داروی تهیه می کنید باید گفت هیچ کدام از انواع گفته شده از نظر خواص دارویی نسبت به هم برتری ندارند و همه دارای خواص یکسانی هستند.

البته باید توجه داشت که برای خرید زعفران و تهیه محصول مرغوب و با کیفیت و به عبارتی تهیه زعفران اصل باید به فروشگاه ها و فروشندگان معتبر در این زمینه مراجعه کرد تا بتوان از خالص بودن محصول اطمینان حاصل کرد.