معروف ترین برنامه و وب سایت هایی که در ایران فیلتر شدند

دولت‌ها در سراسر جهان بیش از اینکه دسترسی به اینترنت را، حقی شهروندی بدانند، آن را امتیازی ویژه به‌حساب می‌آورند. از این روست که بدون اینکه نگران تضییع حقوق مردم باشند، دست به ایجاد اختلال یا قطع اینترنت می‌زنند. اقدامی عجیب که چه در سطح ملی یا منطقه‌ای و حتی نقطه‌ای بر همه اقشار جامعه از صاحبان کسب و کار گرفته تا مردم عادی تاثیر منفی می‌گذارد و بسیاری را متضرر می‌کند.

به گزارش فردا نیوز، آمار‌های رسمی نشان می‌دهد طی ۵ سال گذشته که تلگرام فیلتر بوده از تعداد کاربران آن کاسته نشده است. آمار‌های چند ماه پیش هم نشان می‌دهد بیش از ۴۰ درصد کاربران هنوز از تلگرام استفاده می‌کنند. معنای این آمار فارغ از اینکه فیلترینگ در این حوزه موثر بوده یا نه می‌تواند این گزاره بدیهی باشد که در بهترین حالت ۴۰ درصد کاربران ایرانی با خرید vpn پرسرعت برای اندروید به فضای مجازی دست پیدا می‌کنند و بازاری پررونق را برای فروشندگان وی‌پی‌ان در ایران رقم زده‌اند.

اما پرسش اصلی همه ما شاید این باشد که اصلا فیلترینگ چگونه اتفاق می‌افتد؟ چه سازوکاری پشت پرده این محدودیت‌ها و اختلال‌ها خوابیده است؟ چه کسانی دست به این اقدام می‌زنند و چطور می‌فهمند که چه محتوایی باید در دسترس باشد یا نباشد؟ این‌ها همه سوالاتی بود که بهانه‌ای شد برای نوشتن این گزارش، بلکه دیدی کلی پیدا کنیم به رنجی که هر روز آن را زندگی می‌کنیم.

شاید برای باز کردن یک سایت یا دسترسی به اینستاگرام و واتس‌آپ که حالا نزدیک به ۸ ماه از فیلترینگ آن‌ها می‌گذرد، اینکه دردسر‌ها‌ی استفاده از VPN را به جان بخریم، برایمان عادی شده باشد. هرچند کندی‌ها و اختلالات مدام اینترنت برای هیچ کاربری هرگز عادی و تکراری نمی‌شود چراکه این عادت غریب هر روز چیز‌های تازه‌‍‌ای پدید می‌آورد

چندی پیش روزنامه همشهری نوشت: «اگر فرض کنیم هم‌اکنون فقط ۲۰ درصد از کاربران پلتفرم‌های فیلترشده از وی‌پی‌ان پولی استفاده می‌کنند، به رقمی معادل ۵۴۰ میلیارد تومان گردش مالی مافیای فیلترشکن در ماه می‌رسیم.» این فرض با احتساب ۴۵ میلیون کاربر توئیتر، تلگرام و اینستاگرام در ایران به دست آمده است که کمی خوش‌بینانه به نظر می‌رسد. چراکه حداقل کاربران اینستاگرام در ایران پیش از فیلترینگ ۲۵ میلیون نفر بوده‌اند که طبق آمار رتبه هفتم در بین کشور‌های استفاده‌کننده از این اپلیکیشن به ایران اختصاص دارد. با فرض صحت گمانه این روزنامه گردش مالی کاسبان وی‌پی‌ان در ایران سالانه نزدیک به ۵/۶ هزار میلیارد تومان است.

همچنین سعید نقوی، عضو هیئت‌مدیره اتحادیه فناوران رایانه نیز در گفت‌وگویی با ایلنا مدعی شده بود که با افزایش ۳ هزار درصدی تقاضا برای خرید وی‌پی‌ان، فیلترشکن‌ها ۲۸۰ تا ۳۰۰ هزار تومان به فروش می‌رسند: «اکانت‌ها یک‌ساله که به فروش می‌رسند معمولا کار نمی‌کنند و کارکرد فیلترشکن بستگی به نحوه فیلترینگ دارد و در بسیاری از موارد فیلترشکن‌ها جوابگوی نیاز فعالان اقتصادی نیستند.» آنطور که او می‌گوید نزدیک به ۱۵ تا ۲۰ درصد کاربران از وی‌پی‌ان‌های رایگان استفاده نمی‌کنند.

فیلترینگ در ایران چیز جدیدی نیست و از 14 سال پیش شروع شده است. دلایل زیادی برای فیلتر کردن وجود دارد. همچنین فیلترینگ فقط از طرف ایران نیست و بعضی از زمان ها از طرف کشور های خارجی می باشد.

مثلا اگر یک سایت در حالت معمولی باز نمی شود و فقط با قند شکن باز می شود ، ممکن است یا ایران آن سایت را فیلتر کرده باشد یا مالک آن سایت دسترسی و آیپی ایرانیان را بسته باشد. ما در این مطلب به برنامه هایی که در ایران فیلتر هستند که توسط دولت فیلتر شده اند می پردازیم.

علت و دلایل فیلترینگ در ایران

همان طور که گفتیم فیلترینگ دلایل زیادی دارد ولی معمولا به یک منشا باز می گردد. همان طور که می دانید دولت ایران یک دولت اسلامی است و قوانین آن بر اساس اسلام بنا شده اند. از آنجایی که بیشتر شبکه های اجتماعی اجازه می دهند که کاربران در نوع محتوا آزادی داشته باشند ، ممکن است که در آن پلتفرم و شبکه اجتماعی ، محتوایی توسط کاربران آپلود شود که با دین اسلام مغایرت داشته باشد.

سایت ها و برنامه هایی که در ایران فیلتر هستند

حالا میرویم سراغ اصل مطلب و تمام سایت ها و برنامه های فیلتر شده در ایران را بررسی می کنیم. همچنین در هر مورد دلایل آن را بررسی می کنیم. یادتان باشد ما به وب سایت ها و سرویس هایی که ایرانی ها را فیلتر کرده اند کاری نداریم و فقط آن وب سایت هایی را بررسی می کنیم که دولت ایران آن ها را فیلتر کرده است. همچنین اگر یک وب سایت یا سرویسی در این لیست نبود ، در کامنت ها بنویسید و ما در آینده اضافه می کنیم.

یوتیوب (YouTube)

این وب سایت معروف ترین و بزرگترین وب سایت اشتراک ویدیو می باشد. این سرویس دارای 800 میلیون ویدیو می باشد. در یوتیوب همه نوع ویدیو از جمله خبری ، آموزشی ، تکنولوژی ، بازی و … می توان پیدا کرد. خیلی ها برای آموزش و گرفتن اطلاعات ، به جای گوگل از یوتیوب استفاده می کنند.

همچنین این پلتفرم ، یک سیستم کسب درآمد هم دارد که از پول تبلیغاتی که در ویدیو ها پخش می شود ، به سازنده ویدیو می دهد که خیلی ها از همین روش کسب درآمد می کنند و شغل آنها یوتیوبر بودن است ! در واقع بزرگترین برنامه های فیلتر شده در ایران ، یوتیوب است !

تلگرام (Telegram)

تلگرام در سال 1397 فیلتر شد و هنوز هم فیلتر است. این پلتفرم در آن زمان بی شک محبوب ترین و معروف ترین پیام رسان در ایران بود. خوبی تلگرام این است که به صورت اتوماتیک محتوا هایی که “غیر اخلاقی” می باشند را می بندد. اما دلیل فیلتر شدن تلگرام محتوای “غیر اخلاقی” نبود بلکه ملاقات و زمان بندی اختشاشگران از طریق این پیام رسان بود.

از آنجایی که دولت نمی توانست به این اطلاعات دسترسی پیدا کند ، زمان اختشاشات همان سال ، تلگرام را فیلتر کرد تا بتواند حداقل تاثیری بر روی آن اختشاشگران بگذارد. همه فکر می کردند که تلگرام قرار است که از فیلترینگ در بیاید ، زیرا قبلا این اتفاق افتاده بود. اما تلگرام هیچ وقت رفع فیلتر نشد

فیسبوک

فیسبوک (facebook)  یکی از قدیمی ترین شبکه های اجتماعی می باشد. این شبکه در سال 2004 به وجود آمد و در حال حاضر با بیش از 2 میلیارد کاربر فعال در سراسر جهان ، بزرگترین شبکه اجتماعی محسوب می شود. درست است که فیس بوک چندان مثل اینستاگرم و تلگرام در ایران معروف نیست ، اما هنوز هم کاربران ایرانی کمی ندارد.

این شبکه اجتماعی نیز مثل یوتیوب جزو اولین برنامه هایی است که در ایران فیلتر هستند و در سال 1388 فیلتر شد. دولت ایران دلیل فیلتر شدن این شبکه اجتماعی را نقض حریم شخصی کاربران بیان کرده است