کلاه سرت نره! رازهای تشخیص فرش دستباف از ماشینی (تجربه شخصی)

فرش دستباف یا ماشینی؟ گلیم خودتو از آب بکش!

راستش را بخواهید خرید فرش می تواند یک سردرد واقعی باشد. وارد یک مغازه فرش می شوید و با انبوهی از طرح ها رنگ ها و قیمت ها مواجه می شوید که حسابی گیج تان می کند. اما بدتر از همه اینها این است که فروشنده ها همه شان استاد زبان بازی اند و راست و دروغ را قاطی می کنند تا جنس شان را به شما قالب کنند. من خودم بارها گول خورده ام و فرش ماشینی را به جای دستباف خریده ام. برای همین تصمیم گرفتم تجربه هایم را با شما در میان بگذارم تا شما مثل من سرتان کلاه نرود.

داستان فرش های من : از فرش های پلاستیکی تا گنجینه های دستباف

اولین فرش خانه مان یک فرش ماشینی بی روح و بی خاصیت بود که مادرم از سر ناچاری خریده بود. راستش را بخواهید بیشتر شبیه تکه ای پلاستیک بود تا فرش. نه گرمایی داشت نه لطافتی و نه زیبایی ای. اما خب آن موقع ها بچه بودم و زیاد سر در نمی آوردم.

سال ها گذشت و کم کم علاقه ام به فرش بیشتر شد. شروع کردم به خواندن کتاب و مقاله درباره فرش به موزه ها سر زدم و با فروشنده های فرش گپ زدم. کم کم فهمیدم که فرش دستباف چه دنیای شگفت انگیزی دارد. هر گره اش داستانی دارد هر رنگش حسی را منتقل می کند و هر طرحش نشان از فرهنگ و هنر یک قوم است.

اولین فرش دستبافی که خریدم یک فرش دستباف شش متری قم بود. یادم نمی رود چقدر ذوق زده بودم. بوی پشم خالص می داد و پر از رنگ های زنده و شاد بود. وقتی دستم را رویش می کشیدم حس لطافت و گرمای خاصی داشت که در فرش های ماشینی خبری از آن نیست.

از آن به بعد فرش های دستباف شدند جزئی جدایی ناپذیر از زندگی ام. هر کدام شان برایم خاطره ای دارند و یادآور سفری دیداری یا داستانی هستند. اما خب در این راه کلی هم اشتباه کرده ام و فرش های ماشینی زیادی را به خیال دستباف بودن خریده ام. اما هر اشتباهی برایم درس بزرگی بوده و کمکم کرده تا امروز بتوانم یک فرش دستباف واقعی را از یک فرش ماشینی تقلبی تشخیص بدهم.

چرا تشخیص فرش دستباف از ماشینی اینقدر سخت شده؟

به نظر من دلیل اصلی این سختی پیشرفت تکنولوژی و کپی برداری ماهرانه از طرح ها و نقش های فرش دستباف است. قبلاً فرش های ماشینی خیلی زمخت و بی کیفیت بودند و به راحتی می شد آن ها را از فرش های دستباف تشخیص داد. اما امروزه فرش های ماشینی آنقدر ظریف و خوش نقش شده اند که حتی چشم های تیزبین هم گاهی اوقات فریب می خورند.

از طرف دیگر متاسفانه بعضی از فروشنده ها هم انصاف ندارند و برای سود بیشتر فرش های ماشینی را به جای دستباف می فروشند. آن ها از ناآگاهی مردم سوءاستفاده می کنند و با چرب زبانی و قسم و آیه جنس تقلبی خودشان را به قیمت گزاف به مردم می فروشند. بهتون پیشنهاد میکنم برای خرید فرش دستباف قم نه متری از مانا فرش خرید کنید، هم سابقه زیادی تو زمینه فرش دستباف دارن هم اینکه یه وبسایت معتبر رسمیه که میتونید با خیال راحت ازش خرید کنید چون فقط و فقط فرش دستباف دارن.

این وسط مصرف کننده بیچاره می ماند و سردرگم می شود. نه می داند به حرف فروشنده اعتماد کند یا نه نه می داند چطور باید فرش دستباف را از ماشینی تشخیص بدهد. برای همین تصمیم گرفتم این مقاله را بنویسم تا با زبان ساده و خودمانی راه و چاه را به شما نشان بدهم و کمک تان کنم تا گلیم خودتان را از آب بکشید.

اولین قدم : ریشه های فرش را دست کم نگیرید!

یکی از ساده ترین راه ها برای تشخیص فرش دستباف از ماشینی نگاه کردن به ریشه های فرش است. در فرش های دستباف ریشه ها ادامه تار و پود فرش هستند و به اصطلاح خودشان از بدنه فرش بیرون آمده اند. اما در فرش های ماشینی ریشه ها جداگانه بافته می شوند و بعد به فرش دوخته می شوند.

برای اینکه این موضوع را بهتر متوجه شوید به پشت فرش نگاه کنید. اگر ریشه ها به صورت منظم و ردیف دار به فرش دوخته شده باشند شک نکنید که فرش ماشینی است. اما اگر ریشه ها نامنظم باشند و انگار از دل فرش بیرون آمده باشند احتمالاً فرش دستباف است.

البته بعضی از تولیدکنندگان فرش ماشینی خیلی حرفه ای شده اند و ریشه ها را هم طوری می دوزند که شبیه ریشه های دستباف به نظر برسند. برای همین فقط به ریشه ها اکتفا نکنید و به سراغ نشانه های دیگر هم بروید.

پشت فرش : رازهای گره ها را کشف کنید

پشت فرش مثل شناسنامه فرش است و کلی اطلاعات مهم را در خودش پنهان کرده. اگر می خواهید بفهمید فرش دستباف است یا ماشینی حتماً پشت فرش را با دقت بررسی کنید.

در فرش های دستباف گره ها به صورت دستی زده می شوند و به همین دلیل پشت فرش نامنظم و پر از گره های ریز و درشت است. اما در فرش های ماشینی گره ها توسط دستگاه زده می شوند و پشت فرش منظم و یکدست است.

برای اینکه گره های فرش دستباف را بهتر ببینید می توانید از یک ذره بین کوچک استفاده کنید. اگر گره ها نامنظم و پراکنده باشند و انگار با دست زده شده باشند فرش دستباف است. اما اگر گره ها منظم و ردیف دار باشند و انگار با ماشین زده شده باشند فرش ماشینی است.

یک نکته دیگر هم در مورد پشت فرش وجود دارد. در فرش های دستباف معمولاً پود فرش دیده می شود که به صورت خطوط افقی یا عمودی در پشت فرش قابل مشاهده است. اما در فرش های ماشینی پود فرش معمولاً دیده نمی شود یا خیلی کم رنگ و نامشخص است.

طرح و نقش فرش : تقارن همیشه نشانه خوبی نیست

طرح و نقش فرش هم می تواند سرنخ های خوبی برای تشخیص فرش دستباف از ماشینی به ما بدهد. فرش های دستباف معمولاً دارای عدم تقارن جزئی در طرح و نقش خود هستند. این عدم تقارن به دلیل بافت دستی و خطای انسانی در هنگام بافت ایجاد می شود و اتفاقاً یکی از زیبایی های فرش دستباف محسوب می شود.

اما فرش های ماشینی معمولاً دارای تقارن کامل در طرح و نقش خود هستند. این تقارن به دلیل بافت ماشینی و استفاده از الگوهای کامپیوتری در طراحی فرش ایجاد می شود.

البته این به این معنی نیست که هر فرشی که طرح نامتقارن دارد حتماً دستباف است. بعضی از تولیدکنندگان فرش ماشینی به عمد طرح های نامتقارن را در فرش های خود پیاده می کنند تا آن ها را شبیه فرش های دستباف جلوه بدهند. اما با این حال عدم تقارن جزئی در طرح و نقش فرش می تواند یک نشانه خوب برای دستباف بودن آن باشد.

جنس الیاف فرش : لمس کنید حس کنید تشخیص دهید!

جنس الیاف فرش هم یکی دیگر از عوامل مهم در تشخیص فرش دستباف از ماشینی است. فرش های دستباف معمولاً از الیاف طبیعی مانند پشم ابریشم و پنبه بافته می شوند. این الیاف طبیعی دارای ویژگی های خاصی هستند که آن ها را از الیاف مصنوعی متمایز می کند.

پشم نرم گرم و لطیف است و خاصیت ارتجاعی بالایی دارد. فرش های پشمی در برابر سایش و پاخوردگی مقاوم هستند و عمر طولانی دارند. ابریشم بسیار ظریف براق و لطیف است و جلوه خاصی به فرش می بخشد. فرش های ابریشمی بسیار گران قیمت و ارزشمند هستند. پنبه نرم خنک و جاذب رطوبت است و برای فرش های تابستانی و مناطق گرمسیر مناسب است.

اما فرش های ماشینی معمولاً از الیاف مصنوعی مانند پلی پروپیلن پلی استر و نایلون بافته می شوند. این الیاف مصنوعی ارزان تر از الیاف طبیعی هستند و به همین دلیل قیمت فرش های ماشینی پایین تر است. الیاف مصنوعی معمولاً زبر و پلاستیکی هستند و حس گرمای الیاف طبیعی را ندارند.

برای تشخیص جنس الیاف فرش می توانید به لمس فرش اکتفا کنید. الیاف طبیعی نرم و لطیف هستند و حس گرما و زندگی را منتقل می کنند. اما الیاف مصنوعی زبر و پلاستیکی هستند و حس سردی و بی روحی را القا می کنند.

همچنین می توانید یک تست ساده انجام دهید. یک تکه کوچک از الیاف فرش را جدا کنید و آن را آتش بزنید. اگر الیاف به صورت دود سیاه و بوی سوختگی پلاستیک بسوزند الیاف مصنوعی هستند. اما اگر الیاف به صورت خاکستر نرم و بوی سوختگی پشم بسوزند الیاف طبیعی هستند. البته این تست را با احتیاط انجام دهید و مطمئن شوید که به فرش آسیبی نمی رسانید.

قیمت فرش : ارزان بی دلیل نیست!

قیمت فرش هم می تواند یک نشانه مهم برای تشخیص فرش دستباف از ماشینی باشد. فرش های دستباف به دلیل زحمت و زمان زیادی که برای بافت آن ها صرف می شود معمولاً گران تر از فرش های ماشینی هستند.

اگر یک فرش با قیمت خیلی پایین و باورنکردنی به شما پیشنهاد شد احتمالاً فرش ماشینی است. هیچ فرش دستباف باکیفیتی را نمی توان با قیمت ارزان خریداری کرد. قیمت فرش دستباف بستگی به عوامل مختلفی مانند جنس الیاف طرح و نقش اندازه کیفیت بافت و منطقه بافت دارد.

قبل از خرید فرش حتماً قیمت های بازار را بررسی کنید و قیمت های مختلف را با هم مقایسه کنید. اگر قیمت یک فرش دستباف خیلی پایین تر از قیمت های معمول بازار باشد به دستباف بودن آن شک کنید.

تجربه تلخ من : گول قیمت ارزان را نخورید!

یادم می آید چند سال پیش دنبال یک فرش بزرگ برای پذیرایی خانه ام می گشتم. توی یک مغازه فرش یک فرش بزرگ و خوش نقش دیدم که قیمتش خیلی مناسب بود. فروشنده هم کلی تعریف کرد و قسم خورد که فرش دستباف است و از فلان منطقه آمده و فلان و بهمان. من هم که از قیمت پایین فرش خوشحال شده بودم بدون اینکه زیاد دقت کنم فرش را خریدم.

اما وقتی فرش را به خانه آوردم و با دقت بیشتری بررسی کردم متوجه شدم که فرش ماشینی است! ریشه هایش دوخته شده بود پشت فرش منظم بود طرحش خیلی متقارن بود و جنس الیافش هم پلاستیکی بود. حسابی دلم سوخت و فهمیدم که گول قیمت ارزان را خورده ام.

این تجربه تلخ برایم درس بزرگی شد. از آن به بعد قبل از خرید فرش حسابی تحقیق می کنم فرش را با دقت بررسی می کنم و گول قیمت ارزان را نمی خورم.

راهکارهای جایگزین : فرش دستباف بخرید اما هوشمندانه!

اگر عاشق فرش دستباف هستید و می خواهید یک فرش دستباف واقعی بخرید اما از طرفی هم نمی خواهید سرتان کلاه برود چند راهکار جایگزین وجود دارد :

• از فروشگاه های معتبر خرید کنید : به سراغ فروشگاه های فرش بروید که سابقه خوبی دارند و به اعتبارشان اهمیت می دهند. این فروشگاه ها معمولاً فرش های دستباف باکیفیت و اصل را عرضه می کنند و احتمال اینکه جنس تقلبی به شما بفروشند خیلی کمتر است.
• از بافنده ها خرید کنید : اگر امکانش را دارید مستقیماً از بافنده های فرش خرید کنید. بافنده ها معمولاً فرش های خودشان را با قیمت مناسب تری عرضه می کنند و می توانید مطمئن باشید که فرش دستباف واقعی می خرید.
• به نمایشگاه های فرش سر بزنید : نمایشگاه های فرش فرصت خوبی برای دیدن و خرید فرش های دستباف متنوع هستند. در این نمایشگاه ها معمولاً بافنده ها و تولیدکنندگان فرش حضور دارند و می توانید فرش های آن ها را با قیمت مناسب تری خریداری کنید.
• از کارشناس فرش کمک بگیرید : اگر در تشخیص فرش دستباف از ماشینی تردید دارید می توانید از یک کارشناس فرش کمک بگیرید. کارشناسان فرش دانش و تجربه کافی را در این زمینه دارند و می توانند به شما در خرید فرش دستباف کمک کنند.

نوبت شماست! تجربه های خودتان را به اشتراک بگذارید

حالا نوبت شماست! شما چه تجربه هایی در زمینه خرید فرش دستباف و ماشینی داشته اید؟ آیا تا به حال فرش ماشینی را به جای دستباف خریده اید؟ چه روش هایی برای تشخیص فرش دستباف از ماشینی می شناسید؟

خوشحال می شوم اگر تجربه ها و نظرات خودتان را در بخش نظرات با من و دیگر خوانندگان به اشتراک بگذارید. بیایید با هم یاد بگیریم و به هم کمک کنیم تا فرش دستباف واقعی را از فرش ماشینی تقلبی تشخیص بدهیم و از خرید فرش های زیبا و ارزشمند لذت ببریم.

نتیجه گیری : کارآگاه فرش شوید!

تشخیص فرش دستباف از ماشینی کار سختی نیست فقط کمی دقت و حوصله می خواهد. با استفاده از روش هایی که در این مقاله به شما آموزش دادم می توانید به یک کارآگاه فرش تبدیل شوید و فرش دستباف واقعی را از فرش ماشینی تقلبی تشخیص بدهید.

خلاصه نکات کلیدی :

• ریشه ها : ریشه های دستباف ادامه تار و پود فرش هستند ریشه های ماشینی دوخته شده اند.
• پشت فرش : پشت فرش دستباف نامنظم و پر از گره است پشت فرش ماشینی منظم و یکدست است.
• طرح و نقش : فرش دستباف معمولاً عدم تقارن جزئی دارد فرش ماشینی تقارن کامل دارد.
• جنس الیاف : فرش دستباف از الیاف طبیعی بافته می شود فرش ماشینی از الیاف مصنوعی بافته می شود.
• قیمت : انواع فرش های دستباف قم گران تر از فرش ماشینی است.

توصیه های عملی :

• قبل از خرید فرش حسابی تحقیق کنید و اطلاعات کسب کنید.
• فرش را با دقت بررسی کنید و به ریشه ها پشت فرش طرح و نقش و جنس الیاف آن توجه کنید.
• از فروشگاه های معتبر خرید کنید و گول قیمت ارزان را نخورید.
• اگر تردید دارید از کارشناس فرش کمک بگیرید.

با کمی دقت و حوصله می توانید فرش دستباف واقعی را از فرش ماشینی تقلبی تشخیص بدهید و از خرید فرش های زیبا و ارزشمند لذت ببرید.

پرسش و پاسخ های پرتکرار :

سوال ۱ : اگر ریشه های فرش کوتاه شده باشند چطور باید تشخیص بدهیم دستباف است یا ماشینی؟

پاسخ : حتی اگر ریشه های فرش کوتاه شده باشند باز هم می توانید از روش های دیگر مانند بررسی پشت فرش طرح و نقش و جنس الیاف برای تشخیص دستباف بودن یا ماشینی بودن آن استفاده کنید. به خصوص به پشت فرش و گره ها دقت کنید. در فرش دستباف حتی با ریشه های کوتاه شده هم پشت فرش نامنظم و پر از گره های دستی خواهد بود.

سوال ۲ : آیا هر فرشی که طرح نامتقارن دارد حتماً دستباف است؟

پاسخ : نه لزوماً اینطور نیست. بعضی از فرش های ماشینی هم طرح های نامتقارن دارند. اما عدم تقارن جزئی در طرح و نقش فرش می تواند یک نشانه خوب برای دستباف بودن آن باشد. برای اطمینان بیشتر به نشانه های دیگر هم توجه کنید.

سوال ۳ : بهترین مکان برای خرید فرش دستباف اصل کجاست؟

پاسخ : بهترین مکان ها برای خرید فرش دستباف اصل فروشگاه های معتبر فرش دستباف نمایشگاه های فرش و خرید مستقیم از بافنده ها هستند. از خرید فرش از دستفروش ها و مغازه های نامعتبر خودداری کنید زیرا احتمال خرید فرش ماشینی به جای دستباف در این مکان ها بیشتر است.

امیدوارم این مقاله برای شما مفید بوده باشد و بتوانید با استفاده از این راهکارها فرش دستباف واقعی را از فرش ماشینی تقلبی تشخیص بدهید و خریدی مطمئن داشته باشید.